Önbellek Kullanım Kılavuzu

+

Giriş

+ + +

Apache HTTP sunucusu, sunucunun başarımını çeşitli yollarla arttırmak + üzere tasarlanmış bir dizi önbellekleme özelliğine sahiptir.

+ +

Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi: + mod_cache ve destek modülü + mod_cache_disk akılcı ve HTTP'ye uygun + önbellekleme sağlar. İçeriğin kendisi önbellekte saklanır ve + mod_cache, RFC2616'nın 13. bölümünde açıklandığı gibi, içeriğin + önbelleklenebilirliğini denetleyen çeşitli HTTP başlıklarının ve + seçeneklerinin tümünü onurlandırmayı hedefler. + Devingen yerel içerik veya vekalet edilen içerik ile ilgilendiğiniz + durumda veya muhtemel bir yavaş disk üzerinde yerel dosyalara + erişimi hızlandırmak ihtiyacında olduğunuz durumda + mod_cache hem basit hem de karmaşık önbellekleme + yapılandırmalarını hedefler. +
İki durumlu anahtar/değer paylaşımlı nesne önbellekleme: + Paylaşımlı nesne önbellek API'si + (socache) ve destek modülleri sunucu taraflı bir anahtar/değer + paylaşımlı nesne önbelleklemesi sağlar. Bu modüller SSL oturumları + ve kimlik doğrulama bilgileri gibi düşük seviyeli verileri + önbelleklemek için tasarlanmıştır. Destek modülleri verinin sunucu + tarafı bir paylaşımlı bellekte veya veri merkezi tarafı memcache + veya distcache gibi bir önbellekte saklanmasını mümkün kılar. +
Uzmanlaşmış dosya önbellekleme: + mod_file_cache dosyaların sunucunun başlatılması + sırasında belleğe yüklenmesi ile ilgilenir. Böylece dosyalara + erişim zamanını kısaltabilir, sıkça erişilen dosyaların dosya + tanıtıcılarını kaydedebilir, her istekte diske gitme ihtiyacını + ortadan kaldırır. +

+ +

Bu belgeden azami yararı sağlayabilmek için temel bir HTTP bilginizin + olması ve URL’lerin Dosya Sistemine + Eşlenmesi ile İçerik Uzlaşımı + belgelerini okumuş olmanız gerekir.

+ +

+

Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi

İlgili Modüller	İlgili Yönergeler
`mod_cache` `mod_cache_disk`	`CacheEnable` `CacheDisable` `UseCanonicalName` `CacheNegotiatedDocs`

+ + + + + +

HTTP protokolü + RFC2616'nın 13. bölümünde açıklanan satıriçi önbellekleme + mekanizması için yerleşik bir destek içerir ve bunun getirilerinden + yararlanmak için mod_cache modülü kullanılabilir.

+ +

İçeriğin taze olmadığı durumda içeriğin kaybolmasına sebep olan basit + iki durumlu anahtar/değer önbelleklemesinin tersine, HTTP önbelleği + eskimiş içeriği tutan ve bu eski içeriğin değişip değişmediğini özgün + sunucuya soran ve duruma göre onu tekrar taze duruma getiren bir + mekanizma içerir.

+ +

HTTP önbelleğinde bulunan bir girdi şu üç durumdan birinde olabilir:

+ +

Taze

+ İçerik yeteri kadar yeni (tazelik ömründen daha genç) + ise taze sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir içeriği + özgün sunucuya birşey sormadan sunabilir. +

Bayat

+

İçerik çok eski (tazelik ömründen daha yaşlı) + ise bayat sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir + içeriği istemciye sunmadan önce özgün sunucuya bağlanıp bayat içeriğin + hala yeterince taze olup olmadığına bakmalıdır. Özgün sunucu, içerik + geçersizse yenisini gönderecektir, aksi takdirde, (ideal olanı budur) + içeriğin hala geçerli olduğunu belirten bir kod ile yanıt verecektir. + İçerik tekrar taze hale gelince süreç kaldığı yerden devam eder.

+ +

HTTP protokolü belli koşullar altında önbelleğin bayat içeriği + sunmasına izin vermez. Örneğin, bir içeriği özgün sunucuda tazeleme + çabasının bir 5xx hatasıyla başarısız olması veya başka bir tazeleme + isteğinin henüz sonuçlanmamış olması bu çeşit koşullardandır. Bu + durumlarda yanıta bir Warning başlığı eklenir.

+

Yok

+ Önbellekte yer kalmazsa yer açmak için içeriğin silinmesi seçenek + dahilindedir. İçerik taze olsun olmasın her zaman silinebilir. Önlem + olarak htcacheclean elle veya bir artalan süreci + olarak çalıştırılabilir. Böylece önbelleğin boyutunun belirtilen + boyutta veya belirtilen dosya düğümü sayısında kalması sağlanabilir. + Araç içeriği silerken bayat içeriğe öncelik verir. +

+ +

HTTP önbelleklemesinin çalışması ile ilgili bütün ayrıntılar + RFC2616'nın 13. bölümünde bulunabilir.

+ +

Sunucu ile etkileşim

+ + +

mod_cache modülü + CacheQuickHandler yönergesinin + değerine bağlı olarak iki olası yerde sunucuya bağlanır: +

+ +

Çabuk eylem aşaması

+

Bu aşama çok erken gerçekleşen bir aşama olup isteğin işlenmesi + sırasında isteğin çözümlenmesinin hemen sonrasıdır. İçerik + önbellekte mevcutsa hemen sunulur ve geri kalan istek işleme işlemi + iptal edilir.

+ +

Bu senaryoda önbellek sunucunun önüne vidalanmış gibi + davranır.

+ +

Sunucuda gerçekleşecek bir dizi işlemin büyük çoğunluğunun + yapılmadan geçilmesi nedeniyle bu en yüksek başarımlı kiptir. + Bu kip ayrıca, sunucu işlemlerinin kimlik doğrulama ve yetkilendirme + aşamalarının da yapılmadan geçilmesini sağlar. Bu bakımdan bu kip + seçilirken bu durum dikkate alınmalıdır.

+ +

"Authorization" başlığı içeren istekler (örneğin, HTTP Temel + Kimlik Kanıtlaması gibi) mod_cache bu kipte + çalışırken önbelleğe alınmadıkları gibi önbellekten bir işleme de + sokulmazlar.

+

Normal eylem aşaması

+

Bu aşama geç bir aşama olup, isteğin tamamen işlenmesinin + sonrasıdır.

+ +

Bu senaryoda önbellek sunucunun arkasına vidalanmış gibi + davranır.

+ +

Bu kip en esneğidir. Önbelleğin, süzme zincirinin hassas olarak + denetlenen bir noktasında oluşması sağlanabilir ve önbelleklenen + içerik istemciye gönderilmeden önce süzülüp + kişiselleştirilebilir.

+

+ +

URL önbellekte yoksa mod_cache modülü yanıtı + önbelleğe kaydetme aşamasında süzgeç yığıtına bir + süzgeç ekler ve geri çekilerek normal istek + işlemlerinin devam etmesine izin verir. İçeriğin önbelleklenebilir + olduğu saptanırsa içerik gelecekte sunulmak üzere önbelleğe + kaydedilir, aksi takdirde içerik yok sayılır.

+ +

Önbellekteki içerik bayatsa, mod_cache modülü + isteği bir koşullu istek haline getirir. Özgün + sunucu normal bir yanıt verirse bu yanıt mevcut içeriğin yerine + önbelleklenir. Özgün sunucu bir 304 Not Modified yanıtı + verirse içerik tekrar taze olarak imlenir ve önbellekteki içerik + süzgeç tarafından kaydedilmeden sunulur.

+ + +

Önbelleğin Hızlandırılması

+ + +

Bir sanal konak birçok farklı sunucu takma adından biri olarak + bilindiği takdirde UseCanonicalName yönergesine On + değeri atanmışsa önbellekten sunulan sayfa sayısında büyük bir artış + olduğu görülür. Bunun sebebi içeriği sunan sanal konağın isminin + önbellek anahtarının içinde kullanılmasıdır. Yönergeye + On değerini atamak suretiyle çok isimli ve rumuzlu sanal + konaklar için farklı önbellek girdileri oluşturulmaz, bunun yerine her + meşru sanal konak için ayrı bir önbellek tutulur.

+ + +

Tazelik Ömrü

+ + +

Önbelleklenmek üzere tasarlanmış iyi biçimli bir içerik tazelik ömrünü + Cache-Control başlığının max-age veya + s-maxage alanlarıyla ya da bir Expires + başlığını içererek bildirmelidir.

+ +

Aynı zamanda, özgün sunucunun tanımladığı tazelik ömrü, bir istemci + tarafından istekte bir Cache-Control başlığı kullanılarak + geçersiz kılınmak istenebilir. Bu durumda hangi tazelik ömrü daha + kısaysa o geçerli olur.

+ +

Tazelik ömrü istekte veya yanıtta mevcut değilse öntanımlı bir tazelik + ömrü kullanılır. Öntanımlı tazelik ömrü önbellekli içerik için bir saat + olmakla birlikte CacheDefaultExpire yönergesi + kullanılarak kolayca değiştirilebilir.

+ +

Bir yanıt Expires başlığını değil de + Last-Modified başlığını içeriyorsa + mod_cache tazelik ömrünü CacheLastModifiedFactor yönergesine + bakarak saptar.

+ +

Yerel içerik için, ya da kendi Expires başlığını + tanımlamayan uzak içerik için tazelik ömrünü max-age ve + Expires ekleyerek hassas olarak ayarlamak + için mod_expires kullanılabilir.

+ +

Tazelik ömrünün üst sınırı CacheMaxExpire yönergesi ile + belirlenebilir.

+ + +

Şartlı İstekler için Özlü Kılavuz

+ + +

Önbellekteki içeriğin zaman aşımına uğrayıp bayat hale gelmesi, + httpd’nin özgün isteği aktarmak yerine isteği değişikliğe uğratarak + şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.

+ +

Özgün önbellekli yanıtta bir ETag başlığı mevcutsa, + mod_cache modülü özgün sunucuya yapılan isteğe + bir If-None-Match başlığı ekler. + Özgün önbellekli yanıtta bir Last-Modified başlığı + mevcutsa, mod_cache modülü özgün sunucuya yapılan + isteğe bir If-Modified-Since başlığı ekler. Bunlardan + birinin varlığı isteği koşullu yapar.

+ +

Bir koşullu istek özgün sunucu tarafından alındığında, özgün sunucu + ETag veya Last-Modified başlığının isteğe + uygun olarak değişip değişmediğine bakmalıdır. Değişmemişse, özgün + sunucu kısa ve öz bir "304 Not Modified" yanıtı ile yanıt vermelidir. + Bunun önbellekteki anlamı şudur: Eskimiş içerik hala tazedir ve içerik + yeni tazelik ömrüne ulaşıncaya kadar sonraki isteklerde + kullanılmalıdır.

+ +

İçerik değişmişse, bir şartlı istek yapılmamış gibi içeriğin kendisi + sunulur.

+ +

Şartlı istekler çifte yarar sağlar. Birinci olarak, böyle bir istek + özgün sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de aynıysa bunu saptamak kolay + olur ve özkaynağın tamamını aktarma külfetinden kurtulunur.

+ +

İkinci olarak, iyi tasarlanmış bir özgün sunucu, koşullu istekler tam + bir yanıt üretmekten önemli ölçüde ucuz olacak şekilde tasarlanmış + olacaktır. Durağan dosyalar için bu genellikle + stat() veya benzeri bir sistem çağrısıyla dosya + boyutları ve değişiklik zamanına bakmak şeklinde gerçekleşir. + Böylelikle, yerel içeriği bir değişiklik olmadığı takdirde önbellekten + sunmak daha hızlı olacaktır.

+ +

Özgün sunucular koşullu istekleri desteklemek için her türlü çabayı + göstermelidir. Ancak, koşullu istekler desteklenmiyorsa, özgün sunucu + istek koşullu değilmiş gibi yanıt vermeli, önbellek ise, içerik + değişmiş ve yani içerik önbelleğe kaydedilmiş gibi yanıt vermelidir. Bu + durumda, önbellek basit bir iki durumlu (içerik ya tazedir ya da + silinmiş) önbellek gibi davranacaktır.

+ + +

Neler Önbelleklenebilir?

+ + +

HTTP önbelleğin tarafından önbelleklenebilecek içerik + + RFC2616 Section 13.4 Response Cacheability belgesinde tanımlanmış + olup, bunlar şöyle özetlenebilir:

+ +

Önbellekleme bu URL ile etkin kılınabilmelidir. CacheEnable ve CacheDisable yönergelerine bakınız.
Yanıtın HTTP durum kodu 200, 203, 300, 301 veya 410 olmalıdır.
Yanıtın HTTP durum kodu 200, 203, 300, 301 veya 410 değilse + yanıtın ayrıca, "Expires" veya "Cache-Control" başlığı da içermesi + gerekir.
İstek bir HTTP GET isteği olmalıdır.
Eğer yanıt bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa ayrıca + "Cache-Control:" başlığında da "s-maxage", "must-revalidate" veya + "public" değerlerinden birini içermelidir, aksi takdirde + önbelleklenmez.
Eğer URL (GET yöntemi kullanan bir HTML formunun yaptığı gibi) bir + sorgu dizgesi içeriyorsa yanıt, RFC2616’nın 13.9. bölümünde + açıklandığı gibi bir "Expires:" başlığı içermedikçe veya + "Cache-Control:" başlığının max-age veya max-age yönergesini + içermedikçe yanıt içeriği önbelleğe alınmayacaktır.
CacheIgnoreNoLastMod + yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça 200 durum + koduna sahip bir yanıtın "Etag", "Last-Modified" ve "Expires" + başlıklarından birini veya "Cache-Control:" başlığının "max-age" veya + "s-maxage" yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.
CacheStorePrivate + yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça yanıt + "private" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içerdiği takdirde + yanıtın içeriği önbelleğe alınmayacaktır.
Benzer şekilde, CacheStoreNoStore yönergesi kullanılmamışsa yanıt + "no-store" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içeriyorsa yanıt + içeriği önbelleğe alınmayacaktır.
Herşeyle eşleşen "*" değerli bir "Vary:" başlığı içeren bir + yanıtın içeriği önbelleğe alınmaz.

+ + +

Neler Önbelleklenmemeli?

+ + +

İçerik zamana bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa HTTP uzlaşımıyla + bağdaşmıyorsa önbelleğe alınmamalıdır. Bu içerik önbelleklenemeyeceğini + Cache-Control başlığını kullanarak sunucuya + bildirmelidir.

+ +

İçerik sıkça değişiyorsa, tazelik ömrü dakikalar veya saniyelerle + ifade ediliyorsa, içerik yine de önbelleklenebilir. Ancak, tam + yanıtların düzenli olarak üretilmemesinin temini için özgün sunucunun + koşullu istekleri doğru olarak desteklemesi + sağlanmalıdır.

+ +

İstemcinin sağladığı istek başlıklarına dayanarak değişen içerik, + Vary yanıt başlığının akıllıca kullanımıyla + önbelleklenebilir.

+ + +

Değişken/Uzlaşımlı İçerik

+ + +

Özgün sunucu, istekteki başlık değerlerine dayanarak farklı + içeriklerle yanıt vermeye ayarlandığı takdirde, örneğin aynı URL'de + farklı dillerde içerik sunmak gibi, HTTP'nin önbellekleme mekanizması + aynı URL'de aynı sayfanın değişik sürümlerini önbelleklemeyi mümkün + kılar.

+ +

Bu özgün sunucu tarafından bir Vary başlığı eklenerek + yapılır. Bir sayfanın farklı sürümleri arasındaki farkları saptarken + önbellek tarafından hangi başlıkların hesaba katılacağını + Vary başlığı belirler.

+ +

Örneğin, bir yanıt şöyle bir başlık ile alınmışsa,

+ +

+ Vary: negotiate,accept-language,accept-charset +

+ +

mod_cache sadece accept-language ve accept-charset + başlıkları özgün istekle eşleşen önbellekli içeriği sunacaktır.

+ +

İçeriğin farklı sürümleri yan yana önbelleklenebilir. + mod_cache modülü Vary başlığını + kullanarak başlıkta listelenmiş istek başlıklarının uygun değerlerini + saptar ve istemciye hangi sürümle yanıt verileceğine karar verir.

+ + +

+

Önbellek Ayarlama Örnekleri

İlgili Modüller	İlgili Yönergeler
`mod_cache` `mod_cache_disk` `mod_cache_socache` `mod_socache_memcache`	`CacheEnable` `CacheRoot` `CacheDirLevels` `CacheDirLength` `CacheSocache`

+ + + + + +

Disk Üzerinde Önbellekleme

+ + +

mod_cache modülü önbelleği yönetmek için çeşitli + depolama ortamlarına özgü gerçeklenimleri kullanır. Diske önbellekleme + desteğini mod_cache_disk sağlar.

+ +

Tipik olarak modül şöyle yapılandırılır:

+ +

CacheRoot   "/var/cache/apache/"
+CacheEnable disk /
+CacheDirLevels 2
+CacheDirLength 1

+ + +

En önemlisi önbelleklenen dosyaların yerel olarak saklanması olup + işletim sisteminin sağladığı bellekiçi önbelleklemeden de ayrıca + faydalanılmış olur. Bu bakımdan, dosyalar disk üzerinde saklansa bile + sıkça erişilen dosyalar işletim sistemi sayesinde aslında bellekten + sunulmuş olacaklardır.

+ + +

Önbellekte Saklamanın Anlamı

+ + +

mod_cache_disk öğeleri önbellekte saklamak için + istek yapılan URL’nin 22 karakterlik özetini oluşturur. Bu özet, çok + sayıda URL’nin aynı özeti oluşturmaması için konak ismi, protokol, + port ve varsa CGI argümanlarından başka Vary başlığında + tanımlı elemanlardan oluşur.

+ +

Özeti oluşturan karakterler 64 karakterlik bir karakter kümesinden + seçildiğinden oluşturulması olası farklı özet sayısı 64^22’dir. + Örneğin, bir URL’nin xyTGxSMO2b68mBCykqkp1w gibi bir + özeti olabilir. Bu özet, bu URL ile erişilen dosyalar önbellek içinde + saklanırken dosya ismi öneki olarak kullanılır. Ancak bununla + yetinilmez ve içerik CacheDirLevels ve CacheDirLength yönergelerinin + değerlerine göre önce dizinlere ayrılır.

+ +

CacheDirLevels + yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını ve CacheDirLength her dizinde kaç + karakter olacağını belirler. Örneğin, yukarıdaki + özete sahip bir dosyanın isminin başına yukarıdaki yapılandırma + örneğine uygun olarak + /var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w gibi bir önek + getirilebilirdi.

+ +

Bu tekniğin asıl amacı belli bir dizin içinde bulunabilecek + dosyaların ve alt dizinlerin sayısını düşük tutmaktır. Bu sayının + büyük olması çoğu işletim sisteminde başarımın düşmesine sebep olur. + CacheDirLength + yönergesi "1" değeriyle kullanıldığında her dizin altında en fazla 64 + alt dizin veya dosya açılabilir. "2" değeriyle kullanıldığında ise bu + sayı 64^2’ye yükselir ve böyle artarak gider. İyi bir sebebiniz + olmadıkça CacheDirLength için değer olarak + "1" belirtmenizi öneririz.

+ +

CacheDirLevels + yönergesine atanacak değer önbellekte saklamayı düşündüğünüz olası + dosya sayısı ile ilgilidir. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi "2" + değerini belirtirseniz, toplamda en fazla 4096 dizin oluşturulabilir. + 1 milyon dosyanın önbelleklendiği bir durumda bu, her dizinde yaklaşık + olarak 245 önbelleklenmiş URL demektir.

+ +

Her URL için önbellekte en az iki dosya saklanır. Biri genellikle URL + hakkındaki temel verilerden oluşan ".header" dosyasıdır, diğeri ise + sunulacak içeriğin bire bir kopyası olan ".data" dosyasıdır.

+ +

"Vary" başlığı üzerinden içeriğin uzlaşıldığı durumda URL için bir + ".vary" dizini oluşturulur. Bu dizin her biri farklı bir uzlaşıma ait + çok sayıda ".data" dosyası içerebilir.

+ + +

Disk Önbelleğinin Bakımı

+ + +

mod_cache_disk zaman aşımına uğrayan önbellekli + içeriği silse de önbelleğin toplam boyu ve ne kadar boş bellek kaldığı + hakkında bilgi vermez.

+ +

Bunun yerine httpd önbellek içeriğini düzenli aralıklarla + temizleyebilmeniz için htcacheclean adında bir araç + içerir. Önbellek için azami ne kadar yer kullanılacağının ve bunun + üzerinde htcacheclean’i hangi sıklıkta + çalıştırılacağının tespiti biraz karmaşık bir işlem olup uygun değerler + genellikle deneme yanılma yoluyla bulunur.

+ +

htcacheclean iki işlem kipine sahiptir. Kalıcı bir + artalan süreci olarak çalışabileceği gibi cron üzerinden belli + aralıklarla da çalıştırılabilir. Çok büyük (onlarca GB) önbelleklerde + htcacheclean’in işini bitirmesi 1 saatten fazla + sürebileceğinden, cron ile çalıştırma durumunda aynı anda birden fazla + kopyanın çalışıyor durumda olmaması için + htcacheclean’in çalıştırılma aralığını iyi + belirlemek gerekir.

+ +

Ayrıca, htcacheclean için uygun bir "nice" seviyesi + seçilmesi önerilr. Böylece, sunucu çalışırken aracın ölçüsüz disk g/ç + yapmasına sebebiyet verilmemiş olur.

+ +

+
+ Şekil 1: + Önbelleğin büyümesi ve düzenli aralıklarla temizlenmesi.

+ +

mod_cache_disk ne kadar bellek kullanıldığı hakkında + bilgi vermediğinden, htcacheclean'in bir temizliğin + ardından yeterli bir büyüme alanı kalacak şekilde yapılandırılması + temin edilmelidir.

+ + +

memcached ile önbellekleme

+ + +

mod_cache_socache modülünü kullanarak, + mod_cache çeşitli gerçeklenimlerden (diğer adıyla: + "sağlayıcılar"dan) gelen veriyi önbellekleyebilir. + mod_socache_memcache modülü kullanılarak, örneğin, + artalan saklama mekanizması olarak + memcached kullanıldığı + söylenebilir.

+ +

Genelde modül şöyle yapılandırılır:

+ +

CacheEnable socache /
+CacheSocache memcache:memcd.example.com:11211

+ + +

İlave memcached sunucular + CacheSocache memcache: satırının ardına virgüllerle + ayrılarak eklenebilir:

+ +

CacheEnable socache /
+CacheSocache memcache:mem1.example.com:11211,mem2.example.com:11212

+ + +

Bu biçim diğer mod_cache_socache sağlayıcıları için de kullanılabilir:

+ +

CacheEnable socache /
+CacheSocache shmcb:/path/to/datafile(512000)

+ + +

CacheEnable socache /
+CacheSocache dbm:/path/to/datafile

+ + + + +

+

Genel İki durumlu Anahtar/Değer Paylaşımlı Nesne Önbellekleme

İlgili Modüller	İlgili Yönergeler
`mod_authn_socache` `mod_socache_dbm` `mod_socache_dc` `mod_socache_memcache` `mod_socache_shmcb` `mod_ssl`	`AuthnCacheSOCache` `SSLSessionCache` `SSLStaplingCache`

+ + + + +

Apache HTTP sunucusu, SSL oturumları, kimlik doğrulama bilgileri gibi + önbelleklenebilen özel bilgiler için socache + arayüzü içinde düşük seviyeli bir paylaşımlı nesne önbelleğine + sahiptir.

+ +

Her gerçeklenime uygun ek modüller de sağlanmıştır:

+ +

mod_socache_dbm: DBM tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.
mod_socache_dc: Distcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.
mod_socache_memcache: Memcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.
mod_socache_shmcb: Paylaşımlı belleğe dayalı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.

+ +

Kimlik Doğrulama Bilgilerinin Önbelleklenmesi

İlgili Modüller	İlgili Yönergeler
`mod_authn_socache`	`AuthnCacheSOCache`

+ + + + +

mod_authn_socache modülü kimlik doğrulama araçlarının + yükünün hafifletilmesini, kimlik doğrulama sonucunun önbelleklenmesini + sağlar.

+ + +

SSL Oturumlarının Önbelleklenmesi

İlgili Modüller	İlgili Yönergeler
`mod_ssl`	`SSLSessionCache` `SSLStaplingCache`

+ + + + +

mod_ssl modülü, oturum önbelleği ve önbellek + zımbalaması sağlamak için socache arayüzünü kullanır.

+ +

+

Uzmanlaşmış Dosya Önbellekleme

İlgili Modüller	İlgili Yönergeler
`mod_file_cache`	`CacheFile` `MMapFile`

+ + + + +

Dosya sisteminin yavaş olabildiği veya dosya tanıtıcılarının + kullanımının pahalıya mal olduğu sistemlerde, sunucunun başlatılması + sırasında dosyaların belleğe yüklenmesi seçeneği vardır.

+ +

Dosyaların açılmasının yavaş olduğu sistemlerde, dosyaların sunucunun + başlatılması sırasında açılması ve dosya tanıtıcısını önbelleklenmesi + seçeneği vardır. Bu seçeneklerin duruk dosyalara erişimin yavaş olduğu + sistemlere de bir yardımı olabilir.

+ +

Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi

+ + +

Bir dosyanın açılması işlemi, özellikle de ağ dosya sistemlerinde + bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte, + çok sunulan dosyaların kendilerinin değil, açık dosya tanıtıcılarının + saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek + türde dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.

+ +

`CacheFile` yönergesi ile

+ + +

httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli + mod_file_cache tarafından sağlanan dosya tanıtıcı + önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini değil açık + dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda + önbelleklenmesi, CacheFile yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek + sağlanabilir.

+ +

CacheFile yönergesi + belirtilen dosyanın httpd başlatıldığında açılmasını ve dosya için + yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını + sağlar.

+ +

CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html

+ + +

Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız + işletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili + sınırlamasını uygun bir değere ayarlamanız gerekebilir.

+ +

CacheFile yönergesini + kullandığınız takdirde dosya içeriğindeki değişiklikleri anında + isteğe yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle + sunar.

+ +

Eğer httpd çalışırken dosya silinmişse httpd ilk başlatıldığındaki + haline ilişkin dosya tanıtıcıyı sağlamaya ve dolayısıyla dosya + içeriğini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiş ve artık + dosya sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya + tanıtıcıları kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest + kalmayacaktır.

+ + + + +

Sistem Belleğinde Önbellekleme

+ + +

İçeriğin sistem belleğinden sunulması içerik sunmanın evrensel olarak + en hızlı yoludur. Dosyaların bir disk denetleyiciden okunması ya da daha + kötüsü uzak bir ağdan okunması bellekten okumayla karşılaştırılamayacak + ölçüde yavaş işlemlerdir. Disk denetleyiciler genellikle fiziksel + süreçleri denetlerler. Ağ erişimi ise band genişliği sınırlamalarından + etkilenir. Halbuki bellek erişimi sadece nano saniyeler mertebesinde + gerçekleşir.

+ +

Sistem belleği en pahalı saklama ortamı olması sebebiyle en verimli + şekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleğinde saklamakla + sistemin kullanabileceği bellek miktarını azaltmış olursunuz. İşletim + sistemi önbelleklemesinde göreceğiniz gibi bu öyle basit bir konu + değildir. httpd’nin kendi kullandığı belleğin bir kısmını önbellek + olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde + işletim sistemi belleğin yetmediği noktada belleği diske + takaslayacağından istenen başarım artışı sağlanamayacaktır.

+ +

İşletim Sistemi Önbelleklemesi

+ + +

Günümüz iştetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi + dosya/veri saklama işlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir + özelliktir ve işletim sistemlerinin büyük çoğunluğu bunu böyle yapar. + Örneğin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduğunda ve ikinci kez + okunduğunda işlemcinin ne kadar meşgul edildiğine bakalım:

+ +

+ colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null + real 0m0.065s + user 0m0.000s + sys 0m0.001s + colm@coroebus:~$ time cat testfile > /dev/null + real 0m0.003s + user 0m0.003s + sys 0m0.000s +

+ +

Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya + çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeğin dosya içeriğini bellek daha + güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.

+ +

Sisteminizde yeterince yedek bellek olduğundan eminseniz, bu + önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz. + Bundan, önbelleğin sistem belleğinde verimli biçimde tutulması için + httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu + çıkarılabilir.

+ +

Bundan başka, işletim sistemi dosyaların değiştiği ve silindiği + zamanları bildiğinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiğinde + önbellekten kendiliğinden silinmiş olur. Bellek içinde dosya + saklarken dosyaların değiştirilme zamanlarını bilme olanağı + olmadığından bu durum httpd’ye büyük yarar sağlar.

+ + +

İşletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için sağladığı bunca + yarara ve başarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin + httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar + vardır.

+ +

`MMapFile` yönergesi ile

+ + +

mod_file_cache modülü, bir durağan dosyanın + içeriğini sunucunun başlatılması sırasında (mmap sistem çağrısıyla) + belleğe eşlenmesini mümkün kılmak için MMapFile yönergesini sağlar. + httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi + içeriğini kullanacaktır.

+ +

MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html

+ + +

CacheFile + yönergesinde olduğu gibi bu dosyalarda httpd başlatıldıktan sonra + yapılacak bir değişiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.

+ +

MMapFile yönergesi + ayırdığı belleğin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla + yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk + süreçlerinin her biri bu belleğin kendilerine ait birer kopyasını + yapacağından belleğe eşlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük + önem taşımaktadır; aksi takdirde işletim sistemi belleği diske + takaslayacağından beklenen fayda sağlanamayacaktır.

+ + +

+

Güvenlik Kaygıları

+ + +

Erişim Denetimi ve Yetkilendirme

+ + +

CacheQuickHandler + yönergesine On değerinin atandığı öntanımlı durumda + mod_cache kullanımı, daha çok sunucunun önüne + vidalanmış önbelleklemeli bir karşı vekile sahip olmak gibidir. Özgün + sunucunun bir harici önbellekmiş gibi sorgulanmasını gerektirmeyen tüm + istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Bu durum + httpd'nin güvenlik modelini büyük ölçüde değiştirir.

+ +

Olası .htaccess dosyalarının dosya sisteminin tamamında + taranması çok pahalı bir işlem olduğundan mod_cache, + (işlemi hızlandırmak için) önbelleğe almanın temel amacını kısmen + gözardı ederek, önbellekteki içeriğin sunumu için gerekli + yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. Başka bir + deyişle, eğer mod_cache bir kısım içeriği önbelleğe + almışsa içerik zaman aşımına uğramadığı sürece bu içerik önbellekten + sunulacaktır.

+ +

Örneğin, yapılandırmanız bir özkaynağa IP adresine göre erişime izin + veriyorsa bu içeriğin önbelleğe alınmayacağından emin olmalısınız. + Bunu CacheDisable + yönergesini veya mod_expires modülünü kullanarak + yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız + mod_cache bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her + içeriği önbelleğe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her + istemciye bunu sunacaktır.

+ +

CacheQuickHandler + yönergesine Off atandığı takdirde, istek işleme + aşamalarının tamamı yerine getirilir ve güvenlik modeli değişmeden + kalır.

+ + +

Yerel İstismarcılar

+ + +

Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduğundan + önbelleğin kendisi içerikle etkileşime geçmek isteyenlerin veya + içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi + çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleğe yazılabileceğini + akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm + içeriğin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının sağlanması + önerilir.

+ +

Eğer Apache kullanıcısı, örneğin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle + tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir. + mod_cache_disk kullanılırken önbellekteki bir öğeyi + değiştirmek veya önbelleğe yeni bir öğe eklemek görece daha + kolaydır.

+ +

Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diğer saldırı türleriyle + karşılaştırıldığında daha yüksektir. mod_cache_disk + kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik + güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2) + Mümkünse suEXEC kullanarak CGI süreçlerini + Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.

+ + +

Önbellek Zehirlenmeleri

+ + +

httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek + zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır. + Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun özgün sunucudan yanlış (ve + genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü + betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.

+ +

Örneğin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS + önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan + httpd’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini + değiştirebilir. Diğer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen + bir saldırı türüdür.

+ +

Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliğine incelenmesi için uygun + yer değildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla erişebilirsiniz). + Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriği + tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı + istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceğinin olasılık + dahilinde olduğunu bilmenizde yarar vardır.

+ + +

Hizmet Reddi / Önbelleğin Engellenmesi

+ + +

Vary mekanizması aynı URL'nin çok sayıda sürümünün yan yana + önbelleklenmesini mümkün kılar. İstemci tarafından sağlanan başlık + değerlerine bağlı olarak, önbellek istemciye gönderilecek doğru yanıtı + bulacaktır. Normal kullanımda olası değerlerin çok geniş olduğunun + bilindiği durumda bir başlığı (örn, User-Agent) + değişikliğe uğratma çabası bu mekanizmayı bir sorun haline getirebilir. + Sitenin tanınırlığına bağlı olarak aynı URL'nin binlerce hatta + milyonlarca önbellek girdisi oluşabilir ve bunlar önbellekteki diğer + girdilerin yerini alabilir.

+ +

Diğer yandan, belli bir özkaynağın URL'sinin her istekte + değiştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkabilir. Bu normalde URL dizgesine bir + "cachebuster" dizgesi eklenerek yapılır. Bu içerik sunucu tarafından + anlamlı bir tazelik ömrüyle önbelleklenebilir olarak imlenmişse bu + girdiler kısa zamanda önbellekteki meşru girdilerin yerini alabilir. + mod_cache modülü bunun önlenmesi için CacheIgnoreURLSessionIdentifiers + yönergesine sahipse de bu yönerge, yoldaki vekillerin veya tarayıcı + önbelleklerinin aynı hizmet reddi saldırısına maruz kalmamaları için + dikkatle kullanılmalıdır.

+ +

Ayrıca bakınız:

Giriş

Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi

Sunucu ile etkileşim

Önbelleğin Hızlandırılması

Tazelik Ömrü

Şartlı İstekler için Özlü Kılavuz

Neler Önbelleklenebilir?

Neler Önbelleklenmemeli?

Değişken/Uzlaşımlı İçerik

Önbellek Ayarlama Örnekleri

Disk Üzerinde Önbellekleme

Önbellekte Saklamanın Anlamı

Disk Önbelleğinin Bakımı

memcached ile önbellekleme

Genel İki durumlu Anahtar/Değer Paylaşımlı Nesne Önbellekleme

Kimlik Doğrulama Bilgilerinin Önbelleklenmesi

SSL Oturumlarının Önbelleklenmesi

Uzmanlaşmış Dosya Önbellekleme

Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi

`CacheFile` yönergesi ile

Sistem Belleğinde Önbellekleme

İşletim Sistemi Önbelleklemesi

`MMapFile` yönergesi ile

Güvenlik Kaygıları

Erişim Denetimi ve Yetkilendirme

Yerel İstismarcılar

Önbellek Zehirlenmeleri

Hizmet Reddi / Önbelleğin Engellenmesi

Yorumlar

Önbellek Kullanım Kılavuzu

Ayrıca bakınız:

Sunucu ile etkileşim

Önbelleğin Hızlandırılması

Tazelik Ömrü

Şartlı İstekler için Özlü Kılavuz

Neler Önbelleklenebilir?

Neler Önbelleklenmemeli?

Değişken/Uzlaşımlı İçerik

Önbellekte Saklamanın Anlamı

Disk Önbelleğinin Bakımı

CacheFile yönergesi ile

İşletim Sistemi Önbelleklemesi

MMapFile yönergesi ile

Erişim Denetimi ve Yetkilendirme

Yerel İstismarcılar

Önbellek Zehirlenmeleri

Hizmet Reddi / Önbelleğin Engellenmesi

`CacheFile` yönergesi ile

`MMapFile` yönergesi ile