Terim Sözlüğü

Mevcut Diller: de | + en | + es | + fr | + ja | + ko | + tr

+ +

Bu sözlük, genelinde HTML sayfa sunumuna, özelinde Apache HTTP Sunucusuna + özgü ortak terminolojinin bir kısmını içerir. Her kavram ile ilgili daha + ayrıntılı bilgi bağlarla sağlanmıştır.

Tanımlar

+ +

Algoritma: Bir sorunu sonlu sayıda adımda çözümlemek için uygulanan kurallar + kümesi veya anlam belirsizliği içermeyen bir formül. Şifreleme için + kullanılan algoritmalara şifre denir. +
Aktarım Katmanı Güvenliği: İngilizcesi: Transport Layer Security (TLS); TCP/IP ağları üzerinden genel iletişimin kimlik doğrulamalı ve şifreli + yapılabilmesi için SSL’nin ardılı olarak Genel Ağ Mühendisliği Görev Gücü + (IETF) tarafından oluşturulmuş protokol. TLS’nin 1. sürümü ile SSL’in 3. + sürümü hemen hemen aynıdır.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Alt istek: Diğer dosya sistemlerini veya URL yollarını kısmen veya tamamen + değerlendiren modüller için sunucuda bir alt istek API'si mevcuttur. Bu + API'nin olası müşterileri için + DirectoryIndex, + mod_autoindex ve mod_include örnek + verilebilir. +
Anahtar Parolası: Özel anahtar dosyalarını yetkisiz kişilerden koruyan sözcük veya + cümle. Genellikle sadece şifreler + için kullanılan gizli şifreleme/şifre çözme anahtarını korur.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Apache Eklenti + Aracı (apxs): İngilizcesi: APache eXtension Tool - apxs; Modül kaynak kodlarının devinen + paylaşımlı nesneler (DSO) halinde + derlenmesine ve Apache Sunucusu içinde kurulmasına yardım eden bir Perl + betiği.
Daha ayrıntılı bilgi için apxs kılavuz + sayfasına bakınız. +
Apache Taşınabilir Arayüzü (APR): İngilizcesi: Apache Portable Runtime - APR; Sunucu ile işletim sistemi arasındaki temel arayüzleri oluşturan + kütüphaneler kümesine verilen ad. APR, Apache HTTP Sunucusuna paralel + bağımsız bir proje olarak geliştirilmektedir.
+ Bakınız: Apache Taşınabilir Arayüzü + Projesi +
Bağlam: Yapılandırma dosyalarında + sadece belli türdeki yönergelerin + bulunmasına izin verilen bir bölge.
+ Bakınız: Apache Yönergelerini + Açıklamak için Kullanılan Terimler +
Bakışımlı Şifreleme Tekniği: Şifreleme ve şifre çözme için tek bir anahtarın kullanıldığı + bir şifreleme tekniği.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Başlık: Bir HTTP isteğinin parçası olarak, + gönderilen yanıtta asıl içerikten önce yer alan ve içerik hakkında + mecazlar içeren veri. +
CONNECT: Ham veri kanallarını HTTP üzerinden yönlendirmek için kullanılan bir HTTP yöntemi. SSL protokolü gibi diğer protokolleri sarmalamakta kullanılabilir. +
Devingen + Paylaşımlı Nesne (DSO): İngilizcesi: Dynamic Shared Object (DSO); İstek halinde yüklenebilen, Apache httpd + çalıştırılabilir dosyasından ayrı olarak derlenmiş modüllerin ortak adı.
+ Bakınız: Devingen Paylaşımlı Nesne Desteği +
Düz Metin: Şifrelenmemiş metin.
Düzenli İfade + (Regex): Metin içinde bir şablon tanımlama yolu. Örneğin, “A harfi ile + başlayan bütün sözcükler” veya “10 rakamlı telefon numaraları” ya da + “Baş harfi Z olmayan ve iki virgül içeren cümleler” gibi. Düzenli + ifadeler, Apache’de belli özniteliklere uygun dosya veya özkaynakları + toplamak için esnek bir yol sağlamasından ötürü oldukça yararlıdır. + Örneğin, “resimler” dizini altındaki dosyalardan .gif ve .jpg uzantılı + olanları toplamak için “/resimler/.*(jpg|gif)$” düzenli + ifadesi yazılabilir. Dizgileri değiştirmek için düzenli ifadelerin + kullanıldığı yerlerde, eşleşen (parantezlerin içinde) gruplanmış + parçalara başvurmak için $1 ... $9 özel değişkenleri kullanılır. $0 özel + değişkeni eşleşen ifadenin tamamına karşılık gelir. Bir dizgi içinde $ + işaretini kendisi olarak kullanmak isterseniz önüne bir \ imi + koymalısınız. Geçmişe uyumluluk adına bazı yerlerde $0 yerine & + değişkeni kullanılabilir. Ancak 2.3.6 sürümünden beri bu artık mümkün + değildir. Apache, PCRE kütüphanesi ile + sağlanan Perl uyumlu düzenli ifadeleri kullanır. PCRE düzenli + ifadelerinin sözdizimi ile ilgili ayrıntılı bilgiyi Wikipedia'da bulabilirsiniz. +
Erişim Denetimi: Ağ bölgelerine erişimin kısıtlanması. Apache bağlamında normal + olarak belli URL’lere erişimi kısıtlamak şeklinde + uygulanır.
Bakınız: Kimlik Doğrulama, + Yetkilendirme ve Erişim Denetimi +
Eylemci: Bir dosya istendiğinde uygulanacak eylemi Apache içinde gerçekleştiren + nesne. Genellikle dosyalar, dosya türüne bağlı dolaylı eylemcilere + sahiptir. Normalde tüm dosyalar sunucu tarafından sıradan birer dosya + olarak işleme sokulduğu halde bazı belli dosyalar diğerlerinden ayrı + ele alınır. Örneğin, cgi-script eylemcisi dosyaları + CGI’ler tarafından işlenebilir hale + getirmek üzere işleme sokar.
+ Bakınız: Apache Eylemcilerinin Kullanımı +
Genel Anahtar: Genel Anahtarlı + Şifreleme Tekniğinde, sahibinin yaptığı imzaları çözmeye ve + sahibine gönderilen iletileri şifrelemeye yarayan genel erişime açık + anahtar.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Genel Anahtarlı Şifreleme Tekniği: Şifreleme ve şifre çözme için iki ayrı anahtarın kullanıldığı + bakışımsız şifreleme sistemlerinin konusu veya uygulaması. Bu amaçla + kullanılan anahtarlar bir anahtar çiftinden oluşur. Genel Anahtarlı + Şifrelemeye Bakışımsız Şifreleme de denir.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Gizli Anahtar: Genel Anahtarlı + Şifreleme Tekniğinde, giden iletileri imzalamak ve gelen + iletilerin şifrelerini çözmek amacıyla kullanılan gizli anahtar.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Güvenli Hiper Metin Aktarım Protokolü + (HTTPS): İngilizcesi: The HyperText Transfer Protocol (Secure), (HTTPS); Güvenli Hiper Metin Aktarım Protokolü, Genel Ağ’da kullanılan standart + şifreli iletişim mekanizmasıdır. Aslında HTTP protokolünün SSL üzerinden gerçekleştirilmesinden başka bir + şey değildir.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Güvenli Soket Katmanı: İngilizcesi: Secure Sockets Layer (SSL); TCP/IP ağları üzerinden genel iletişimin kimlik doğrulamalı ve şifreli + yapılabilmesi için Netscape Communications Corporation tarafından + oluşturulmuş bir protokol. Günümüzde en çok HTTPS, yani SSL + üzerinden Hiper Metin Aktarım Protokolü şeklinde kullanılmaktadır.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Hiper Metin Aktarım Protokolü + (HTTP): İngilizcesi: HyperText Transfer Protocol (HTTP); Genel Ağ’da kullanılan standart aktarım protokollerinden biri. + Apache, RFC 2616 ile + tanımlanmış protokolün HTTP/1.1 olarak bilinen 1.1 sürümünü gerçekler. +
.htaccess: Belge dosyaları ağacı içine yerleştirilen bir yapılandırma dosyası olup yerleştiği + dizine ve o dizinin alt dizinlerine yapılandırma yönergeleri + uygulanmasını sağlar. İsmine rağmen böyle bir dosyanın içerebileceği + yönergeler erişim denetleme yönergeleri ile sınırlı değildir; hemen + her tür yönergeyi içerebilir.
+ Bakınız: Yapılandırma Dosyaları +
httpd.conf: Ana Apache yapılandırma + dosyası. Dosya sistemindeki öntanımlı yeri + /usr/local/apache2/conf/httpd.conf olup derleme + sırasındaki yapılandırmayla veya çalışma anındaki yapılandırmayla + başka bir yer belirtilebilir.
+ Bakınız: Yapılandırma Dosyaları +
İhracat Engelli: İngilizcesi: Export-Crippled; Amerika Birleşik Devletlerinin İhracat Yönetim Düzenlemelerine (EAR) + uymak için şifreleme yoluyla sakatlanmış yazılım. İhracat engelli olması + için şifrelenmiş yazılımları birer şifreli metin haline getiren şifre + anahtarları küçük boyutlu olduğundan şifreleme zor + kullanılarak kırılabilir.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
İleti Özeti: İngilizcesi: Message Digest; Aktarım sırasında içeriğinin değişme olasılığı bulunan bir iletinin + içeriğini doğrulamak için kullanılan bir özet.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Karşı Vekil: İstemciye kendini asıl sunucu imiş gibi gösteren bir + vekil sunucu. Güvenlik, yük dengelemesi + gibi sebeplerle asıl sunucuyu istemcilerden gizlemek için yararlıdır. +
Kimlik Doğrulama: Sunucu, istemci veya kullanıcı gibi bir ağ öğesinin kimliğinin + olumlanması.
Bakınız: Kimlik Doğrulama, + Yetkilendirme ve Erişim Denetimi +
MIME türü: Aktarılan belgenin çeşidini betimlemenin bir yolu. MIME, Türkçe’ye + ‘Çok Amaçlı Genel Ağ Posta Eklentileri’ olarak çevrilebilecek olan + "Multipurpose Internet Mail Extensions" sözcüklerinden türetilmiş bir + kısaltmadır. MIME türleri bir bölü çizgisi ile ayrılmış bir ana ve bir + alt belge türünün birleşiminden oluşur. text/html, + image/gif ve application/octet-stream örnek + olarak verilebilir. HTTP protokolünde MIME türleri + Content-Type başlığında + aktarılır.
Bakınız: mod_mime +
Modül: Bir programın bağımsız parçalarından her biri. Apache işlevselliğinin + çoğu yapılandırmaya dahil edilip edilmeyeceğine kullanıcı tarafından + karar verilebilen modüllerden oluşur. Apache httpd + çalıştırılabiliri içinde derlenmiş modüllere durağan modüller + adı verilirken ayrı bir yerde saklanan ve çalışma anında isteğe bağlı + olarak yüklenebilen modüllere devingen modüller veya + DSO’lar denir. Yapılandırmaya öntanımlı + olarak dahil edilen modüllere temel modüller denir. Apache + için kullanılabilecek modüllerin çoğu Apache HTTP Sunucusunun + tar paketi içinde dağıtılmaz; bunlara + üçüncü parti modüller denir.
+ Bakınız: Modül Dizini +
OpenSSL: SSL/TLS için açık kaynak kodlu araç kiti.
Daha ayrıntılı bilgi + için http://www.openssl.org/ + adresine bakınız. +
Ortak Ağgeçidi Arayüzü (CGI): İngilizcesi: Common Gateway Interface (CGI); Bir HTTP sunucusunun bir harici programa hizmet istekleri yapmasını + mümkün kılan, sunucu ile bir harici program arasındaki bir arayüz + standardı. Özellikleri kapsayan bir + Bilgilendirici RFC + vardır.
+ Bakınız: CGI ile Devingen İçerik +
Ortam Değişkeni (ortam-değişkeni): İşletim sistemi kabuğu tarafından yönetilen ve programlar arasında + bilgi alışverişi amacıyla kullanılan isimli değişkenler. Ayrıca, + Apache de ortam değişkenleri olarak tanımlanabilecek dahili değişkenler + içerir fakat bunlar kabuk ortamında değil dahili Apache yapıları içinde + saklanır.
+ Bakınız: Apache Ortam Değişkenleri +
Oturum: Bir iletişimin bağlamsal bilgileri.
Özet: Uzunluğu değişebilen bir dizgenin belli bir durumuna ilişkin sabit + uzunlukta bir dizge üretmek için kullanılan geri dönüşümsüz bir + algoritma. Algoritmaya girdi olan farklı uzunluktaki dizgeler (özet + işlevine bağlı olarak) aynı uzunlukta farklı özetler üretir. +
Sanal Konaklık: Tek bir Apache sunucusundan çok sayıda site sunulması. IP tabanlı + sanal konaklıkta siteler birbirlerinden IP adreslerine göre + ayrılırken, isim tabanlı sanal konaklıkta siteler aynı IP + adresinden kendi isimleriyle sunulabilirler.
+ Bakınız: Apache Sanal Konak Belgeleri +
Sayısal İmza: Bir sertifikayı veya bir dosyayı doğrulamakta kullanılan şifreli bir + metin. Bir imza Sertifika + Makamı tarafından bir sertifikaya gömülü olan + genel anahtardan bir özet üretilerek oluşturulur. İmza şifresi + sadece sertifika sahibi ağ öğesinin kimliğini doğrulayacak + SM’nin genel anahtarı kullanılarak çözülebilir.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Sertifika: Sunucu, istemci gibi ağ öğelerinin kimliğini kanıtlamakta kullanılan + bir veri kaydı. Bir sertifika, sertifika sahibi (buna sertifikanın + konusu da denir), sertifikayı imzalayan Sertifika Makamı (SM) (buna + sertifika yayıncısı da denir), sertifika sahibinin genel anahtarı ve SM tarafından üretilen imza + gibi parçalardan oluşan X.509 bilgisi içerir. Ağ öğeleri bu imzaları SM + sertifikalarını kullanarak doğrular.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Sertifika İmzalama İsteği (Sİİ): İngilizcesi: Certificate Signing Request (CSR); İmzasız bir sertifikayı Sertifika Makamına kendi SM Sertifikasının + özel anahtarı ile imzalaması + için yapılan istek. Sİİ imzalanınca bir gerçek sertifika haline + gelir.
Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Sertifika Makamı (SM): İngilizcesi: Certification Authority (CA); Ağ öğelerinin güvenilir olarak kimliklerinin doğrulanması için + sertifikaları imzalayan güvenilir üçüncü şahıs. Diğer ağ öğeleri, + sertifikalı bir öğenin kimliğini kanıtlayan bir SM’yi doğrulamak + için imzayı sınayabilir.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Sihirli Modül + Numarası (SMN): Sihirli Modül Numarası, modüllerin ikil uyumluluğu ile ilgili olarak + Apache kaynak kodunda tanımlanmış bir sabittir. Apache dahili yapıları, + uygulama programlama arayüzünün önemli parçaları ve işlev çağrıları artık + ikil uyumluluğun garanti edilemeyeceği kadar değiştiği zaman SMN + değiştirilir. Bir SMN değişikliğinde ve bazen de sırf yeni bir Apache + sürümü ile çalışmak icabettiğinde tüm üçüncü parti modüllerin en azından + yeniden derlenmesi gerekir. +
SSLeay: Eric A. Young tarafından geliştirilmiş özgün SSL/TLS + gerçeklenim kütüphanesi. +
Sunucu Adı + Belirtimi: İngilizcesi: Server Name Indication (SNI); İlk SSL uzlaşımı sırasında istenen sunucu isminin aktarılmasını + mümkün kılan bir SSL işlevidir. Böylece sunucunun, SSL uzlaşım + işlemlerlerinde kullanılacak sanal konak yapılandırmasını doğru + bir şekilde seçebilmesi sağlanmıştır. Bu özellik RFC 3546'da TLS + eklentili SSL başlatma bölümüne eklenmiştir.
+ Bakınız: SSL SSS + ve RFC 3546 +
Sunucu Taraflı İçerik Yerleştirme: İngilizcesi: Server Side Includes (SSI); İşlem yönergelerini HTML dosyalara gömme tekniği.
+ Bakınız: Sunucu Taraflı İçerik Yerleştirmeye + Giriş +
Süzgeç: Sunucu tarafından alınan ve gönderilen veriye uygulanan bir işlem. + Giriş süzgeçleri sunucuya istemci tarafından gönderilen veriyi işlerken + çıkış süzgeçleri sunucu tarafından istemciye gönderilen belgeleri işler. + Örneğin, INCLUDES çıkış süzgeci, belgeleri sunucu taraflı içerik için işleme sokar.
+ Bakınız: Süzgeçler +
Şifre: Veri şifrelemek için kullanılan bir algoritma veya sistem. DES, IDEA + veya RC4 örnek verilebilir.
+ Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Şifreli Metin: Bir Düz Metin bir + Şifreden geçirilince elde edilen + sonuç.
Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +
Tam Alan Adı + (TAA): İngilizcesi: Fully-Qualified Domain-Name (FQDN); Bir IP adresiyle eşleşebilen, bir konak adıyla bir alan adının + birleşiminden oluşan eşsiz bir ağ öğesi ismi. Örneğin, + httpd.apache.org tam alan adında httpd bir konak + adıyken apache.org bir alan adıdır. +
Tar Paketi: tar uygulaması kullanılarak bir araya getirilmiş + dosyalardan oluşan bir paket. Apache dağıtımları sıkıştırılmış tar + arşivleri içinde veya pkzip kullanılarak saklanır. +
Tektip Özkaynak Betimleyici: İngilizcesi: Uniform Resource Identifier + (URI); Soyut veya somut bir özkaynağı betimlemek için kullanılan bütünleşik + bir karakter dizisi. Aslen RFC 2396 tarafından tanımlanmıştır. Genel Ağ’da kullanılan URI’lerden + genellikle URL’ler olarak bahsedilir. +
Tektip Özkaynak Konumlayıcı: İngilizcesi: Uniform Resource Locator (URL); Genel Ağ üzerindeki bir özkaynağın ismi veya adresi. Aslen Tektip Özkaynak Betimleyici + denilen terimin gayrı resmi karşılığıdır. URL’ler http veya + https gibi bir şemayı takip eden bir konak adı ve bir dosya + yolundan oluşurlar. Örneğin, bu sayfanın URL’si + http://httpd.apache.org/docs/2.4/glossary.html olurdu. +
Vekil: Asıl sunucu ile istemci arasında aracılık yapan sunucu. + İstemciden aldığı istekleri asıl sunucuya gönderip, ondan aldığı + yanıtları istemciye gönderir. Aynı içeriğe birden fazla istemci talip + olursa vekil sunucu bu istekleri her seferinde asıl sunucudan istemek + yerine kendi deposundan karşılar, böylece yanıt zamanı kısalır.
+ Bakınız: mod_proxy +
Yapılandırma Dosyası: Apache yapılandırmasını denetim altına alan yönergeleri içeren bir metin dosyası.
+ Bakınız: Yapılandırma Dosyaları +
Yapılandırma Yönergesi: Bakınız: Yönerge
Yönerge: Belli Apache davranışlarından bir veya daha fazlasını denetim altına + alan bir yapılandırma komutu. Yönergeler yapılandırma dosyalarına yerleştirilir.
+ Bakınız: Yönerge Dizini +
Yöntem: HTTP bağlamında, istemci tarafından + istek satırında belirtilen, bir özkaynağa uygulanacak bir eylem. HTTP + bağlamında belirtilebilecek yöntemlere örnek olarak GET, + POST ve PUT verilebilir. +
X.509: SSL/TLS kimlik doğrulamasında kullanılmak üzere Uluslararası Telekom + Birliği (ITU-T) tarafından önerilmiş bir kimlik doğrulama sertitifası + şeması
Bakınız: SSL/TLS Şifrelemesi +

Terim Sözlüğü

Tanımlar

Yorumlar