summaryrefslogtreecommitdiffstats
path: root/docs/manual/caching.html
diff options
context:
space:
mode:
authorDaniel Baumann <daniel.baumann@progress-linux.org>2024-04-07 15:01:30 +0000
committerDaniel Baumann <daniel.baumann@progress-linux.org>2024-04-07 15:01:30 +0000
commit6beeb1b708550be0d4a53b272283e17e5e35fe17 (patch)
tree1ce8673d4aaa948e5554000101f46536a1e4cc29 /docs/manual/caching.html
parentInitial commit. (diff)
downloadapache2-6beeb1b708550be0d4a53b272283e17e5e35fe17.tar.xz
apache2-6beeb1b708550be0d4a53b272283e17e5e35fe17.zip
Adding upstream version 2.4.57.upstream/2.4.57upstream
Signed-off-by: Daniel Baumann <daniel.baumann@progress-linux.org>
Diffstat (limited to '')
-rw-r--r--docs/manual/caching.html13
-rw-r--r--docs/manual/caching.html.en908
-rw-r--r--docs/manual/caching.html.fr.utf81003
-rw-r--r--docs/manual/caching.html.tr.utf8889
4 files changed, 2813 insertions, 0 deletions
diff --git a/docs/manual/caching.html b/docs/manual/caching.html
new file mode 100644
index 0000000..72dfd5b
--- /dev/null
+++ b/docs/manual/caching.html
@@ -0,0 +1,13 @@
+# GENERATED FROM XML -- DO NOT EDIT
+
+URI: caching.html.en
+Content-Language: en
+Content-type: text/html; charset=UTF-8
+
+URI: caching.html.fr.utf8
+Content-Language: fr
+Content-type: text/html; charset=UTF-8
+
+URI: caching.html.tr.utf8
+Content-Language: tr
+Content-type: text/html; charset=UTF-8
diff --git a/docs/manual/caching.html.en b/docs/manual/caching.html.en
new file mode 100644
index 0000000..e40da2c
--- /dev/null
+++ b/docs/manual/caching.html.en
@@ -0,0 +1,908 @@
+<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
+<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
+<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="en" xml:lang="en"><head>
+<meta content="text/html; charset=UTF-8" http-equiv="Content-Type" />
+<!--
+ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
+ This file is generated from xml source: DO NOT EDIT
+ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
+ -->
+<title>Caching Guide - Apache HTTP Server Version 2.4</title>
+<link href="./style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" />
+<link href="./style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" />
+<link href="./style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" /><link rel="stylesheet" type="text/css" href="./style/css/prettify.css" />
+<script src="./style/scripts/prettify.min.js" type="text/javascript">
+</script>
+
+<link href="./images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /></head>
+<body id="manual-page"><div id="page-header">
+<p class="menu"><a href="./mod/">Modules</a> | <a href="./mod/directives.html">Directives</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">FAQ</a> | <a href="./glossary.html">Glossary</a> | <a href="./sitemap.html">Sitemap</a></p>
+<p class="apache">Apache HTTP Server Version 2.4</p>
+<img alt="" src="./images/feather.png" /></div>
+<div class="up"><a href="./"><img title="&lt;-" alt="&lt;-" src="./images/left.gif" /></a></div>
+<div id="path">
+<a href="http://www.apache.org/">Apache</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/">HTTP Server</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Documentation</a> &gt; <a href="./">Version 2.4</a></div><div id="page-content"><div id="preamble"><h1>Caching Guide</h1>
+<div class="toplang">
+<p><span>Available Languages: </span><a href="./en/caching.html" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
+<a href="./fr/caching.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
+<a href="./tr/caching.html" hreflang="tr" rel="alternate" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
+</div>
+
+ <p>This document supplements the <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code>, <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> and <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> reference documentation.
+ It describes how to use the Apache HTTP Server's caching features to accelerate web and
+ proxy serving, while avoiding common problems and misconfigurations.</p>
+ </div>
+<div id="quickview"><a href="https://www.apache.org/foundation/contributing.html" class="badge"><img src="https://www.apache.org/images/SupportApache-small.png" alt="Support Apache!" /></a><ul id="toc"><li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#introduction">Introduction</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#http-caching">Three-state RFC2616 HTTP caching</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#examples">Cache Setup Examples</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#socache-caching">General Two-state Key/Value Shared Object Caching</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#file-caching">Specialized File Caching</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#security">Security Considerations</a></li>
+</ul><h3>See also</h3><ul class="seealso"><li><a href="#comments_section">Comments</a></li></ul></div>
+<div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="introduction" id="introduction">Introduction</a></h2>
+
+
+ <p>The Apache HTTP server offers a range of caching features that
+ are designed to improve the performance of the server in various
+ ways.</p>
+
+ <dl>
+ <dt>Three-state RFC2616 HTTP caching</dt>
+ <dd>
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>
+ and its provider modules
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code>
+ provide intelligent, HTTP-aware caching. The content itself is stored
+ in the cache, and mod_cache aims to honor all of the various HTTP
+ headers and options that control the cacheability of content
+ as described in
+ <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">Section
+ 13 of RFC2616</a>.
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>
+ is aimed at both simple and complex caching configurations, where
+ you are dealing with proxied content, dynamic local content or
+ have a need to speed up access to local files on a potentially
+ slow disk.
+ </dd>
+
+ <dt>Two-state key/value shared object caching</dt>
+ <dd>
+ The <a href="socache.html">shared object cache API</a> (socache)
+ and its provider modules provide a
+ server wide key/value based shared object cache. These modules
+ are designed to cache low level data such as SSL sessions and
+ authentication credentials. Backends allow the data to be stored
+ server wide in shared memory, or datacenter wide in a cache such
+ as memcache or distcache.
+ </dd>
+
+ <dt>Specialized file caching</dt>
+ <dd>
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code>
+ offers the ability to pre-load
+ files into memory on server startup, and can improve access
+ times and save file handles on files that are accessed often,
+ as there is no need to go to disk on each request.
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>To get the most from this document, you should be familiar with
+ the basics of HTTP, and have read the Users' Guides to
+ <a href="urlmapping.html">Mapping URLs to the Filesystem</a> and
+ <a href="content-negotiation.html">Content negotiation</a>.</p>
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="http-caching" id="http-caching">Three-state RFC2616 HTTP caching</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Related Modules</th><th>Related Directives</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/core.html#usecanonicalname">UseCanonicalName</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#cachenegotiateddocs">CacheNegotiatedDocs</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>The HTTP protocol contains built in support for an in-line caching
+ mechanism
+ <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">
+ described by section 13 of RFC2616</a>, and the
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> module can be used to take advantage of
+ this.</p>
+
+ <p>Unlike a simple two state key/value cache where the content
+ disappears completely when no longer fresh, an HTTP cache includes
+ a mechanism to retain stale content, and to ask the origin server
+ whether this stale content has changed and if not, make it fresh
+ again.</p>
+
+ <p>An entry in an HTTP cache exists in one of three states:</p>
+
+ <dl>
+ <dt>Fresh</dt>
+ <dd>
+ If the content is new enough (younger than its <strong>freshness
+ lifetime</strong>), it is considered <strong>fresh</strong>. An
+ HTTP cache is free to serve fresh content without making any
+ calls to the origin server at all.
+ </dd>
+ <dt>Stale</dt>
+ <dd>
+ <p>If the content is too old (older than its <strong>freshness
+ lifetime</strong>), it is considered <strong>stale</strong>. An
+ HTTP cache should contact the origin server and check whether
+ the content is still fresh before serving stale content to a
+ client. The origin server will either respond with replacement
+ content if not still valid, or ideally, the origin server will
+ respond with a code to tell the cache the content is still
+ fresh, without the need to generate or send the content again.
+ The content becomes fresh again and the cycle continues.</p>
+
+ <p>The HTTP protocol does allow the cache to serve stale data
+ under certain circumstances, such as when an attempt to freshen
+ the data with an origin server has failed with a 5xx error, or
+ when another request is already in the process of freshening
+ the given entry. In these cases a <code>Warning</code> header
+ is added to the response.</p>
+ </dd>
+ <dt>Non Existent</dt>
+ <dd>
+ If the cache gets full, it reserves the option to delete content
+ from the cache to make space. Content can be deleted at any time,
+ and can be stale or fresh. The <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> tool can be
+ run on a once off basis, or deployed as a daemon to keep the size
+ of the cache within the given size, or the given number of inodes.
+ The tool attempts to delete stale content before attempting to
+ delete fresh content.
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>Full details of how HTTP caching works can be found in
+ <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">
+ Section 13 of RFC2616</a>.</p>
+
+ <h3>Interaction with the Server</h3>
+
+
+ <p>The <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> module hooks into the server in two
+ possible places depending on the value of the
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code> directive:
+ </p>
+
+ <dl>
+ <dt>Quick handler phase</dt>
+ <dd>
+ <p>This phase happens very early on during the request processing,
+ just after the request has been parsed. If the content is
+ found within the cache, it is served immediately and almost
+ all request processing is bypassed.</p>
+
+ <p>In this scenario, the cache behaves as if it has been "bolted
+ on" to the front of the server.</p>
+
+ <p>This mode offers the best performance, as the majority of
+ server processing is bypassed. This mode however also bypasses the
+ authentication and authorization phases of server processing, so
+ this mode should be chosen with care when this is important.</p>
+
+ <p> Requests with an "Authorization" header (for example, HTTP Basic
+ Authentication) are neither cacheable nor served from the cache
+ when <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> is running in this phase.</p>
+ </dd>
+ <dt>Normal handler phase</dt>
+ <dd>
+ <p>This phase happens late in the request processing, after all
+ the request phases have completed.</p>
+
+ <p>In this scenario, the cache behaves as if it has been "bolted
+ on" to the back of the server.</p>
+
+ <p>This mode offers the most flexibility, as the potential exists
+ for caching to occur at a precisely controlled point in the filter
+ chain, and cached content can be filtered or personalized before
+ being sent to the client.</p>
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>If the URL is not found within the cache, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>
+ will add a <a href="filter.html">filter</a> to the filter stack in order
+ to record the response to the cache, and then stand down, allowing normal
+ request processing to continue. If the content is determined to be
+ cacheable, the content will be saved to the cache for future serving,
+ otherwise the content will be ignored.</p>
+
+ <p>If the content found within the cache is stale, the
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> module converts the request into a
+ <strong>conditional request</strong>. If the origin server responds with
+ a normal response, the normal response is cached, replacing the content
+ already cached. If the origin server responds with a 304 Not Modified
+ response, the content is marked as fresh again, and the cached content
+ is served by the filter instead of saving it.</p>
+
+
+ <h3>Improving Cache Hits</h3>
+
+
+ <p>When a virtual host is known by one of many different server aliases,
+ ensuring that <code class="directive"><a href="./mod/core.html#usecanonicalname">UseCanonicalName</a></code> is
+ set to <code>On</code> can dramatically improve the ratio of cache hits.
+ This is because the hostname of the virtual-host serving the content is
+ used within the cache key. With the setting set to <code>On</code>
+ virtual-hosts with multiple server names or aliases will not produce
+ differently cached entities, and instead content will be cached as
+ per the canonical hostname.</p>
+
+
+
+ <h3>Freshness Lifetime</h3>
+
+
+ <p>Well formed content that is intended to be cached should declare an
+ explicit freshness lifetime with the <code>Cache-Control</code>
+ header's <code>max-age</code> or <code>s-maxage</code> fields, or
+ by including an <code>Expires</code> header.</p>
+
+ <p>At the same time, the origin server defined freshness lifetime can
+ be overridden by a client when the client presents their own
+ <code>Cache-Control</code> header within the request. In this case,
+ the lowest freshness lifetime between request and response wins.</p>
+
+ <p>When this freshness lifetime is missing from the request or the
+ response, a default freshness lifetime is applied. The default
+ freshness lifetime for cached entities is one hour, however
+ this can be easily over-ridden by using the <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedefaultexpire">CacheDefaultExpire</a></code> directive.</p>
+
+ <p>If a response does not include an <code>Expires</code> header but does
+ include a <code>Last-Modified</code> header, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>
+ can infer a freshness lifetime based on a heuristic, which can be
+ controlled through the use of the <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachelastmodifiedfactor">CacheLastModifiedFactor</a></code> directive.</p>
+
+ <p>For local content, or for remote content that does not define its own
+ <code>Expires</code> header, <code class="module"><a href="./mod/mod_expires.html">mod_expires</a></code> may be used to
+ fine-tune the freshness lifetime by adding <code>max-age</code> and
+ <code>Expires</code>.</p>
+
+ <p>The maximum freshness lifetime may also be controlled by using the
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachemaxexpire">CacheMaxExpire</a></code>.</p>
+
+
+
+ <h3>A Brief Guide to Conditional Requests</h3>
+
+
+ <p>When content expires from the cache and becomes stale, rather than
+ pass on the original request, httpd will modify the request to make
+ it conditional instead.</p>
+
+ <p>When an <code>ETag</code> header exists in the original cached
+ response, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> will add an
+ <code>If-None-Match</code> header to the request to the origin server.
+ When a <code>Last-Modified</code> header exists in the original
+ cached response, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> will add an
+ <code>If-Modified-Since</code> header to the request to the origin
+ server. Performing either of these actions makes the request
+ <strong>conditional</strong>.</p>
+
+ <p>When a conditional request is received by an origin server, the
+ origin server should check whether the ETag or the Last-Modified
+ parameter has changed, as appropriate for the request. If not, the
+ origin should respond with a terse "304 Not Modified" response. This
+ signals to the cache that the stale content is still fresh should be
+ used for subsequent requests until the content's new freshness lifetime
+ is reached again.</p>
+
+ <p>If the content has changed, then the content is served as if the
+ request were not conditional to begin with.</p>
+
+ <p>Conditional requests offer two benefits. Firstly, when making such
+ a request to the origin server, if the content from the origin
+ matches the content in the cache, this can be determined easily and
+ without the overhead of transferring the entire resource.</p>
+
+ <p>Secondly, a well designed origin server will be designed in such
+ a way that conditional requests will be significantly cheaper to
+ produce than a full response. For static files, typically all that is
+ involved is a call to <code>stat()</code> or similar system call, to
+ see if the file has changed in size or modification time. As such, even
+ local content may still be served faster from the cache if it has not
+ changed.</p>
+
+ <p>Origin servers should make every effort to support conditional
+ requests as is practical, however if conditional requests are not
+ supported, the origin will respond as if the request was not
+ conditional, and the cache will respond as if the content had changed
+ and save the new content to the cache. In this case, the cache will
+ behave like a simple two state cache, where content is effectively
+ either fresh or deleted.</p>
+
+
+ <h3>What Can be Cached?</h3>
+
+
+ <p>The full definition of which responses can be cached by an HTTP
+ cache is defined in
+ <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html#sec13.4">
+ RFC2616 Section 13.4 Response Cacheability</a>, and can be summed up as
+ follows:</p>
+
+ <ol>
+ <li>Caching must be enabled for this URL. See the <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code> and <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code> directives.</li>
+
+ <li>If the response has an HTTP status code other than 200, 203, 300,
+ 301 or 410 it must also specify an "Expires" or "Cache-Control" header.
+ </li>
+
+ <li>The request must be a HTTP GET request.</li>
+
+ <li>If the response contains an "Authorization:" header, it must
+ also contain an "s-maxage", "must-revalidate" or "public" option
+ in the "Cache-Control:" header, or it won't be cached.</li>
+
+ <li>If the URL included a query string (e.g. from a HTML form GET
+ method) it will not be cached unless the response specifies an
+ explicit expiration by including an "Expires:" header or the max-age
+ or s-maxage directive of the "Cache-Control:" header, as per RFC2616
+ sections 13.9 and 13.2.1.</li>
+
+ <li>If the response has a status of 200 (OK), the response must
+ also include at least one of the "Etag", "Last-Modified" or
+ the "Expires" headers, or the max-age or s-maxage directive of
+ the "Cache-Control:" header, unless the
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheignorenolastmod">CacheIgnoreNoLastMod</a></code>
+ directive has been used to require otherwise.</li>
+
+ <li>If the response includes the "private" option in a "Cache-Control:"
+ header, it will not be stored unless the
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachestoreprivate">CacheStorePrivate</a></code> has been
+ used to require otherwise.</li>
+
+ <li>Likewise, if the response includes the "no-store" option in a
+ "Cache-Control:" header, it will not be stored unless the
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachestorenostore">CacheStoreNoStore</a></code> has been
+ used.</li>
+
+ <li>A response will not be stored if it includes a "Vary:" header
+ containing the match-all "*".</li>
+ </ol>
+
+
+ <h3>What Should Not be Cached?</h3>
+
+
+ <p>It should be up to the client creating the request, or the origin
+ server constructing the response to decide whether or not the content
+ should be cacheable or not by correctly setting the
+ <code>Cache-Control</code> header, and <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> should
+ be left alone to honor the wishes of the client or server as appropriate.
+ </p>
+
+ <p>Content that is time sensitive, or which varies depending on the
+ particulars of the request that are not covered by HTTP negotiation,
+ should not be cached. This content should declare itself uncacheable
+ using the <code>Cache-Control</code> header.</p>
+
+ <p>If content changes often, expressed by a freshness lifetime of minutes
+ or seconds, the content can still be cached, however it is highly
+ desirable that the origin server supports
+ <strong>conditional requests</strong> correctly to ensure that
+ full responses do not have to be generated on a regular basis.</p>
+
+ <p>Content that varies based on client provided request headers can be
+ cached through intelligent use of the <code>Vary</code> response
+ header.</p>
+
+
+
+ <h3>Variable/Negotiated Content</h3>
+
+
+ <p>When the origin server is designed to respond with different content
+ based on the value of headers in the request, for example to serve
+ multiple languages at the same URL, HTTP's caching mechanism makes it
+ possible to cache multiple variants of the same page at the same URL.</p>
+
+ <p>This is done by the origin server adding a <code>Vary</code> header
+ to indicate which headers must be taken into account by a cache when
+ determining whether two variants are different from one another.</p>
+
+ <p>If for example, a response is received with a vary header such as;</p>
+
+ <div class="example"><p><code>
+Vary: negotiate,accept-language,accept-charset
+ </code></p></div>
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> will only serve the cached content to
+ requesters with accept-language and accept-charset headers
+ matching those of the original request.</p>
+
+ <p>Multiple variants of the content can be cached side by side,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> uses the <code>Vary</code> header and the
+ corresponding values of the request headers listed by <code>Vary</code>
+ to decide on which of many variants to return to the client.</p>
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="examples" id="examples">Cache Setup Examples</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Related Modules</th><th>Related Directives</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cacheroot">CacheRoot</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_socache.html#cachesocache">CacheSocache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <h3><a name="disk" id="disk">Caching to Disk</a></h3>
+
+
+ <p>The <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> module relies on specific backend store
+ implementations in order to manage the cache, and for caching to disk
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> is provided to support this.</p>
+
+ <p>Typically the module will be configured as so;</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheRoot "/var/cache/apache/"
+CacheEnable disk /
+CacheDirLevels 2
+CacheDirLength 1</pre>
+
+
+ <p>Importantly, as the cached files are locally stored, operating system
+ in-memory caching will typically be applied to their access also. So
+ although the files are stored on disk, if they are frequently accessed
+ it is likely the operating system will ensure that they are actually
+ served from memory.</p>
+
+
+
+ <h3>Understanding the Cache-Store</h3>
+
+
+ <p>To store items in the cache, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> creates
+ a 22 character hash of the URL being requested. This hash incorporates
+ the hostname, protocol, port, path and any CGI arguments to the URL,
+ as well as elements defined by the Vary header to ensure that multiple
+ URLs do not collide with one another.</p>
+
+ <p>Each character may be any one of 64-different characters, which mean
+ that overall there are 64^22 possible hashes. For example, a URL might
+ be hashed to <code>xyTGxSMO2b68mBCykqkp1w</code>. This hash is used
+ as a prefix for the naming of the files specific to that URL within
+ the cache, however first it is split up into directories as per
+ the <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code> and
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code>
+ directives.</p>
+
+ <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code>
+ specifies how many levels of subdirectory there should be, and
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code>
+ specifies how many characters should be in each directory. With
+ the example settings given above, the hash would be turned into
+ a filename prefix as
+ <code>/var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w</code>.</p>
+
+ <p>The overall aim of this technique is to reduce the number of
+ subdirectories or files that may be in a particular directory,
+ as most file-systems slow down as this number increases. With
+ setting of "1" for
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code>
+ there can at most be 64 subdirectories at any particular level.
+ With a setting of 2 there can be 64 * 64 subdirectories, and so on.
+ Unless you have a good reason not to, using a setting of "1"
+ for <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code>
+ is recommended.</p>
+
+ <p>Setting
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code>
+ depends on how many files you anticipate to store in the cache.
+ With the setting of "2" used in the above example, a grand
+ total of 4096 subdirectories can ultimately be created. With
+ 1 million files cached, this works out at roughly 245 cached
+ URLs per directory.</p>
+
+ <p>Each URL uses at least two files in the cache-store. Typically
+ there is a ".header" file, which includes meta-information about
+ the URL, such as when it is due to expire and a ".data" file
+ which is a verbatim copy of the content to be served.</p>
+
+ <p>In the case of a content negotiated via the "Vary" header, a
+ ".vary" directory will be created for the URL in question. This
+ directory will have multiple ".data" files corresponding to the
+ differently negotiated content.</p>
+
+
+ <h3>Maintaining the Disk Cache</h3>
+
+
+ <p>The <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> module makes no attempt to
+ regulate the amount of disk space used by the cache, although it
+ will gracefully stand down on any disk error and behave as if the
+ cache was never present.</p>
+
+ <p>Instead, provided with httpd is the <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> tool which allows you
+ to clean the cache periodically. Determining how frequently to run <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> and what target size to
+ use for the cache is somewhat complex and trial and error may be needed to
+ select optimal values.</p>
+
+ <p><a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> has two modes of
+ operation. It can be run as persistent daemon, or periodically from
+ cron. <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> can take up to an hour
+ or more to process very large (tens of gigabytes) caches and if you are
+ running it from cron it is recommended that you determine how long a typical
+ run takes, to avoid running more than one instance at a time.</p>
+
+ <p>It is also recommended that an appropriate "nice" level is chosen for
+ htcacheclean so that the tool does not cause excessive disk io while the
+ server is running.</p>
+
+ <p class="figure">
+ <img src="images/caching_fig1.gif" alt="" width="600" height="406" /><br />
+ <a id="figure1" name="figure1"><dfn>Figure 1</dfn></a>: Typical
+ cache growth / clean sequence.</p>
+
+ <p>Because <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> does not itself pay attention
+ to how much space is used you should ensure that
+ <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> is configured to
+ leave enough "grow room" following a clean.</p>
+
+
+ <h3><a name="memcache" id="memcache">Caching to memcached</a></h3>
+
+
+ <p>Using the <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code> module, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>
+ can cache data from a variety of implementations (aka: "providers"). Using the
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code> module, for example, one can specify that
+ <a href="http://memcached.org">memcached</a> is to be used as the
+ the backend storage mechanism.</p>
+
+ <p>Typically the module will be configured as so:</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache memcache:memcd.example.com:11211</pre>
+
+
+ <p>Additional <code>memcached</code> servers can be specified by
+ appending them to the end of the <code>CacheSocache memcache:</code>
+ line separated by commas:</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache memcache:mem1.example.com:11211,mem2.example.com:11212</pre>
+
+
+ <p>This format is also used with the other various <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code>
+ providers. For example:</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache shmcb:/path/to/datafile(512000)</pre>
+
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache dbm:/path/to/datafile</pre>
+
+
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="socache-caching" id="socache-caching">General Two-state Key/Value Shared Object Caching</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Related Modules</th><th>Related Directives</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dbm.html">mod_socache_dbm</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dc.html">mod_socache_dc</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_shmcb.html">mod_socache_shmcb</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_authn_socache.html#authncachesocache">AuthnCacheSOCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslsessioncache">SSLSessionCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslstaplingcache">SSLStaplingCache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>The Apache HTTP server offers a low level shared object cache for
+ caching information such as SSL sessions, or authentication credentials,
+ within the <a href="socache.html">socache</a> interface.</p>
+
+ <p>Additional modules are provided for each implementation, offering the
+ following backends:</p>
+
+ <dl>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dbm.html">mod_socache_dbm</a></code></dt>
+ <dd>DBM based shared object cache.</dd>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dc.html">mod_socache_dc</a></code></dt>
+ <dd>Distcache based shared object cache.</dd>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></dt>
+ <dd>Memcache based shared object cache.</dd>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_shmcb.html">mod_socache_shmcb</a></code></dt>
+ <dd>Shared memory based shared object cache.</dd>
+ </dl>
+
+ <h3><a name="mod_authn_socache-caching" id="mod_authn_socache-caching">Caching Authentication Credentials</a></h3>
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Related Modules</th><th>Related Directives</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_authn_socache.html#authncachesocache">AuthnCacheSOCache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>The <code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code> module allows the result of
+ authentication to be cached, relieving load on authentication backends.</p>
+
+
+
+ <h3><a name="mod_ssl-caching" id="mod_ssl-caching">Caching SSL Sessions</a></h3>
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Related Modules</th><th>Related Directives</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslsessioncache">SSLSessionCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslstaplingcache">SSLStaplingCache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>The <code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code> module uses the <code>socache</code> interface
+ to provide a session cache and a stapling cache.</p>
+
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="file-caching" id="file-caching">Specialized File Caching</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Related Modules</th><th>Related Directives</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>On platforms where a filesystem might be slow, or where file
+ handles are expensive, the option exists to pre-load files into
+ memory on startup.</p>
+
+ <p>On systems where opening files is slow, the option exists to
+ open the file on startup and cache the file handle. These
+ options can help on systems where access to static files is
+ slow.</p>
+
+ <h3><a name="filehandle" id="filehandle">File-Handle Caching</a></h3>
+
+
+ <p>The act of opening a file can itself be a source of delay, particularly
+ on network filesystems. By maintaining a cache of open file descriptors
+ for commonly served files, httpd can avoid this delay. Currently httpd
+ provides one implementation of File-Handle Caching.</p>
+
+ <h4>CacheFile</h4>
+
+
+ <p>The most basic form of caching present in httpd is the file-handle
+ caching provided by <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code>. Rather than caching
+ file-contents, this cache maintains a table of open file descriptors. Files
+ to be cached in this manner are specified in the configuration file using
+ the <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code>
+ directive.</p>
+
+ <p>The
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> directive
+ instructs httpd to open the file when it is started and to re-use
+ this file-handle for all subsequent access to this file.</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html</pre>
+
+
+ <p>If you intend to cache a large number of files in this manner, you
+ must ensure that your operating system's limit for the number of open
+ files is set appropriately.</p>
+
+ <p>Although using <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code>
+ does not cause the file-contents to be cached per-se, it does mean
+ that if the file changes while httpd is running these changes will
+ not be picked up. The file will be consistently served as it was
+ when httpd was started.</p>
+
+ <p>If the file is removed while httpd is running, it will continue
+ to maintain an open file descriptor and serve the file as it was when
+ httpd was started. This usually also means that although the file
+ will have been deleted, and not show up on the filesystem, extra free
+ space will not be recovered until httpd is stopped and the file
+ descriptor closed.</p>
+
+
+
+
+ <h3><a name="inmemory" id="inmemory">In-Memory Caching</a></h3>
+
+
+ <p>Serving directly from system memory is universally the fastest method
+ of serving content. Reading files from a disk controller or, even worse,
+ from a remote network is orders of magnitude slower. Disk controllers
+ usually involve physical processes, and network access is limited by
+ your available bandwidth. Memory access on the other hand can take mere
+ nano-seconds.</p>
+
+ <p>System memory isn't cheap though, byte for byte it's by far the most
+ expensive type of storage and it's important to ensure that it is used
+ efficiently. By caching files in memory you decrease the amount of
+ memory available on the system. As we'll see, in the case of operating
+ system caching, this is not so much of an issue, but when using
+ httpd's own in-memory caching it is important to make sure that you
+ do not allocate too much memory to a cache. Otherwise the system
+ will be forced to swap out memory, which will likely degrade
+ performance.</p>
+
+ <h4>Operating System Caching</h4>
+
+
+ <p>Almost all modern operating systems cache file-data in memory managed
+ directly by the kernel. This is a powerful feature, and for the most
+ part operating systems get it right. For example, on Linux, let's look at
+ the difference in the time it takes to read a file for the first time
+ and the second time;</p>
+
+ <div class="example"><pre>colm@coroebus:~$ time cat testfile &gt; /dev/null
+real 0m0.065s
+user 0m0.000s
+sys 0m0.001s
+colm@coroebus:~$ time cat testfile &gt; /dev/null
+real 0m0.003s
+user 0m0.003s
+sys 0m0.000s</pre></div>
+
+ <p>Even for this small file, there is a huge difference in the amount
+ of time it takes to read the file. This is because the kernel has cached
+ the file contents in memory.</p>
+
+ <p>By ensuring there is "spare" memory on your system, you can ensure
+ that more and more file-contents will be stored in this cache. This
+ can be a very efficient means of in-memory caching, and involves no
+ extra configuration of httpd at all.</p>
+
+ <p>Additionally, because the operating system knows when files are
+ deleted or modified, it can automatically remove file contents from the
+ cache when necessary. This is a big advantage over httpd's in-memory
+ caching which has no way of knowing when a file has changed.</p>
+
+
+ <p>Despite the performance and advantages of automatic operating system
+ caching there are some circumstances in which in-memory caching may be
+ better performed by httpd.</p>
+
+ <h4>MMapFile Caching</h4>
+
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> provides the
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code> directive, which
+ allows you to have httpd map a static file's contents into memory at
+ start time (using the mmap system call). httpd will use the in-memory
+ contents for all subsequent accesses to this file.</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html</pre>
+
+
+ <p>As with the
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> directive, any
+ changes in these files will not be picked up by httpd after it has
+ started.</p>
+
+ <p> The <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code>
+ directive does not keep track of how much memory it allocates, so
+ you must ensure not to over-use the directive. Each httpd child
+ process will replicate this memory, so it is critically important
+ to ensure that the files mapped are not so large as to cause the
+ system to swap memory.</p>
+
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="security" id="security">Security Considerations</a></h2>
+
+
+ <h3>Authorization and Access Control</h3>
+
+
+ <p>Using <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> in its default state where
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code> is set to
+ <code>On</code> is very much like having a caching reverse-proxy bolted
+ to the front of the server. Requests will be served by the caching module
+ unless it determines that the origin server should be queried just as an
+ external cache would, and this drastically changes the security model of
+ httpd.</p>
+
+ <p>As traversing a filesystem hierarchy to examine potential
+ <code>.htaccess</code> files would be a very expensive operation,
+ partially defeating the point of caching (to speed up requests),
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> makes no decision about whether a cached
+ entity is authorised for serving. In other words; if
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> has cached some content, it will be served
+ from the cache as long as that content has not expired.</p>
+
+ <p>If, for example, your configuration permits access to a resource by IP
+ address you should ensure that this content is not cached. You can do this
+ by using the <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code>
+ directive, or <code class="module"><a href="./mod/mod_expires.html">mod_expires</a></code>. Left unchecked,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> - very much like a reverse proxy - would cache
+ the content when served and then serve it to any client, on any IP
+ address.</p>
+
+ <p>When the <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code>
+ directive is set to <code>Off</code>, the full set of request processing
+ phases are executed and the security model remains unchanged.</p>
+
+
+ <h3>Local exploits</h3>
+
+
+ <p>As requests to end-users can be served from the cache, the cache
+ itself can become a target for those wishing to deface or interfere with
+ content. It is important to bear in mind that the cache must at all
+ times be writable by the user which httpd is running as. This is in
+ stark contrast to the usually recommended situation of maintaining
+ all content unwritable by the Apache user.</p>
+
+ <p>If the Apache user is compromised, for example through a flaw in
+ a CGI process, it is possible that the cache may be targeted. When
+ using <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code>, it is relatively easy to
+ insert or modify a cached entity.</p>
+
+ <p>This presents a somewhat elevated risk in comparison to the other
+ types of attack it is possible to make as the Apache user. If you are
+ using <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> you should bear this in mind -
+ ensure you upgrade httpd when security upgrades are announced and
+ run CGI processes as a non-Apache user using <a href="suexec.html">suEXEC</a> if possible.</p>
+
+
+
+ <h3>Cache Poisoning</h3>
+
+
+ <p>When running httpd as a caching proxy server, there is also the
+ potential for so-called cache poisoning. Cache Poisoning is a broad
+ term for attacks in which an attacker causes the proxy server to
+ retrieve incorrect (and usually undesirable) content from the origin
+ server.</p>
+
+ <p>For example if the DNS servers used by your system running httpd
+ are vulnerable to DNS cache poisoning, an attacker may be able to control
+ where httpd connects to when requesting content from the origin server.
+ Another example is so-called HTTP request-smuggling attacks.</p>
+
+ <p>This document is not the correct place for an in-depth discussion
+ of HTTP request smuggling (instead, try your favourite search engine)
+ however it is important to be aware that it is possible to make
+ a series of requests, and to exploit a vulnerability on an origin
+ webserver such that the attacker can entirely control the content
+ retrieved by the proxy.</p>
+
+
+ <h3>Denial of Service / Cachebusting</h3>
+
+
+ <p>The Vary mechanism allows multiple variants of the same URL to be
+ cached side by side. Depending on header values provided by the client,
+ the cache will select the correct variant to return to the client. This
+ mechanism can become a problem when an attempt is made to vary on a
+ header that is known to contain a wide range of possible values under
+ normal use, for example the <code>User-Agent</code> header. Depending
+ on the popularity of the particular web site thousands or millions of
+ duplicate cache entries could be created for the same URL, crowding
+ out other entries in the cache.</p>
+
+ <p>In other cases, there may be a need to change the URL of a particular
+ resource on every request, usually by adding a "cachebuster" string to
+ the URL. If this content is declared cacheable by a server for a
+ significant freshness lifetime, these entries can crowd out
+ legitimate entries in a cache. While <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>
+ provides a
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheignoreurlsessionidentifiers">CacheIgnoreURLSessionIdentifiers</a></code>
+ directive, this directive should be used with care to ensure that
+ downstream proxy or browser caches aren't subjected to the same denial
+ of service issue.</p>
+
+ </div></div>
+<div class="bottomlang">
+<p><span>Available Languages: </span><a href="./en/caching.html" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
+<a href="./fr/caching.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
+<a href="./tr/caching.html" hreflang="tr" rel="alternate" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
+</div><div class="top"><a href="#page-header"><img src="./images/up.gif" alt="top" /></a></div><div class="section"><h2><a id="comments_section" name="comments_section">Comments</a></h2><div class="warning"><strong>Notice:</strong><br />This is not a Q&amp;A section. Comments placed here should be pointed towards suggestions on improving the documentation or server, and may be removed by our moderators if they are either implemented or considered invalid/off-topic. Questions on how to manage the Apache HTTP Server should be directed at either our IRC channel, #httpd, on Libera.chat, or sent to our <a href="https://httpd.apache.org/lists.html">mailing lists</a>.</div>
+<script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!--
+var comments_shortname = 'httpd';
+var comments_identifier = 'http://httpd.apache.org/docs/2.4/caching.html';
+(function(w, d) {
+ if (w.location.hostname.toLowerCase() == "httpd.apache.org") {
+ d.write('<div id="comments_thread"><\/div>');
+ var s = d.createElement('script');
+ s.type = 'text/javascript';
+ s.async = true;
+ s.src = 'https://comments.apache.org/show_comments.lua?site=' + comments_shortname + '&page=' + comments_identifier;
+ (d.getElementsByTagName('head')[0] || d.getElementsByTagName('body')[0]).appendChild(s);
+ }
+ else {
+ d.write('<div id="comments_thread">Comments are disabled for this page at the moment.<\/div>');
+ }
+})(window, document);
+//--><!]]></script></div><div id="footer">
+<p class="apache">Copyright 2023 The Apache Software Foundation.<br />Licensed under the <a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a>.</p>
+<p class="menu"><a href="./mod/">Modules</a> | <a href="./mod/directives.html">Directives</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">FAQ</a> | <a href="./glossary.html">Glossary</a> | <a href="./sitemap.html">Sitemap</a></p></div><script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!--
+if (typeof(prettyPrint) !== 'undefined') {
+ prettyPrint();
+}
+//--><!]]></script>
+</body></html> \ No newline at end of file
diff --git a/docs/manual/caching.html.fr.utf8 b/docs/manual/caching.html.fr.utf8
new file mode 100644
index 0000000..72b0ebc
--- /dev/null
+++ b/docs/manual/caching.html.fr.utf8
@@ -0,0 +1,1003 @@
+<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
+<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
+<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="fr" xml:lang="fr"><head>
+<meta content="text/html; charset=UTF-8" http-equiv="Content-Type" />
+<!--
+ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
+ This file is generated from xml source: DO NOT EDIT
+ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
+ -->
+<title>Guide de la mise en cache - Serveur HTTP Apache Version 2.4</title>
+<link href="./style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" />
+<link href="./style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" />
+<link href="./style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" /><link rel="stylesheet" type="text/css" href="./style/css/prettify.css" />
+<script src="./style/scripts/prettify.min.js" type="text/javascript">
+</script>
+
+<link href="./images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /></head>
+<body id="manual-page"><div id="page-header">
+<p class="menu"><a href="./mod/">Modules</a> | <a href="./mod/directives.html">Directives</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">FAQ</a> | <a href="./glossary.html">Glossaire</a> | <a href="./sitemap.html">Plan du site</a></p>
+<p class="apache">Serveur HTTP Apache Version 2.4</p>
+<img alt="" src="./images/feather.png" /></div>
+<div class="up"><a href="./"><img title="&lt;-" alt="&lt;-" src="./images/left.gif" /></a></div>
+<div id="path">
+<a href="http://www.apache.org/">Apache</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/">Serveur HTTP</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Documentation</a> &gt; <a href="./">Version 2.4</a></div><div id="page-content"><div id="preamble"><h1>Guide de la mise en cache</h1>
+<div class="toplang">
+<p><span>Langues Disponibles: </span><a href="./en/caching.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
+<a href="./fr/caching.html" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
+<a href="./tr/caching.html" hreflang="tr" rel="alternate" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
+</div>
+
+ <p>Ce document complète la documentation de référence des modules
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code>,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> et du programme <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a>.
+ Il décrit l'utilisation des fonctionnalités de mise en
+ cache du serveur HTTP Apache
+ pour accélérer les services web et proxy, tout en évitant les problèmes
+ courants et les erreurs de configuration.</p>
+ </div>
+<div id="quickview"><a href="https://www.apache.org/foundation/contributing.html" class="badge"><img src="https://www.apache.org/images/SupportApache-small.png" alt="Support Apache!" /></a><ul id="toc"><li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#introduction">Introduction</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#http-caching">Mise en cache HTTP à trois états RFC2616</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#examples">Exemples de configuration du cache</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#socache-caching">Mise en cache générale d'objets partagés à deux états de forme
+ clé/valeur</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#file-caching">Mise en cache à base de fichiers spécialisés</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#security">Considérations sur la sécurité</a></li>
+</ul><h3>Voir aussi</h3><ul class="seealso"><li><a href="#comments_section">Commentaires</a></li></ul></div>
+<div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="introduction" id="introduction">Introduction</a></h2>
+
+
+ <p>Le serveur HTTP Apache offre tout un ensemble de fonctionnalités
+ de mise en cache qui ont été conçues pour améliorer les performances
+ du serveur de différentes manières.</p>
+
+ <dl>
+ <dt>Mise en cache HTTP à trois états RFC2616</dt>
+ <dd><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> et son module de fournisseur
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> proposent une mise en cache
+ intelligente de niveau HTTP. Le contenu proprement dit est
+ stocké dans le cache, et mod_cache vise à respecter tous les
+ en-têtes HTTP, ainsi que les options qui contrôlent la mise en
+ cache du contenu comme décrit dans la <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">Section
+ 13 de la RFC2616</a>. <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> peut gérer des
+ configurations de mise en cache simples, mais aussi complexes
+ comme dans les cas où vous avez à faire à des contenus mandatés,
+ à des contenus locaux dynamiques, ou lorsque vous avez besoin
+ d'accélérer l'accès aux fichiers locaux situés sur disque
+ supposé lent.
+ </dd>
+
+ <dt>Mise en cache d'objets partagés de forme clé/valeur à deux
+ états</dt>
+ <dd>
+ L'<a href="socache.html">API du cache d'objets partagés</a> (socache)
+ et ses modules de fournisseurs
+ proposent une mise en cache d'objets partagés à base de
+ couples clé/valeur de niveau serveur. Ces modules sont
+ conçus pour la mise en cache de données de bas niveau comme
+ les sessions SSL et les données d'authentification. les
+ serveurs d'arrière-plan permettent le stockage des données
+ au niveau serveur en mémoire partagée, ou au niveau
+ datacenter dans un cache comme memcache ou distcache.
+ </dd>
+
+ <dt>Mise en cache de fichiers spécialisée</dt>
+ <dd>
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> offre la possibilité de
+ précharger des fichiers en mémoire au démarrage du serveur,
+ et peut améliorer les temps d'accès et sauvegarder les
+ gestionnaires de fichiers pour les fichiers qui font l'objet
+ d'accès fréquents, évitant ainsi d'avoir à accéder au disque
+ à chaque requête.
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>Pour tirer parti efficacement de ce document, les bases de HTTP doivent
+ vous être familières, et vous devez avoir lu les sections
+ <a href="urlmapping.html">Mise en correspondance des
+ URLs avec le système de fichiers</a> et
+ <a href="content-negotiation.html">Négociation sur le contenu</a>
+ du guide de l'utilisateur.</p>
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="http-caching" id="http-caching">Mise en cache HTTP à trois états RFC2616</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Modules Apparentés</th><th>Directives Apparentées</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/core.html#usecanonicalname">UseCanonicalName</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#cachenegotiateddocs">CacheNegotiatedDocs</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>Le module <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> permet de tirer avantage du
+ mécanisme de mise en cache en ligne faisant partie
+ intégrante du protocole HTTP, et décrit dans la <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">section
+ 13 de la RFC2616</a>.</p>
+
+ <p>A la différence d'un cache simple clé/valeur à deux états où le
+ contenu est supprimé lorsqu'il est périmé, un cache HTTP comporte un
+ mécanisme permettant de conserver temporairement un contenu périmé,
+ de demander au serveur original si ce contenu périmé a été modifié,
+ et dans le cas contraire de le rendre à nouveau valide.</p>
+
+ <p>Une entrée d'un cache HTTP peut se présenter sous un de ces trois
+ états :</p>
+
+ <dl>
+ <dt>Frais</dt>
+ <dd>
+ Si un contenu est suffisamment récent (plus jeune que sa
+ <strong>durée de fraîcheur</strong>), il est considéré comme
+ <strong>frais</strong>. Un cache HTTP peut servir un contenu
+ frais sans avoir à demander quoi que ce soit au serveur
+ d'origine.
+ </dd>
+ <dt>Périmé</dt>
+ <dd>
+ <p>Si le contenu est trop ancien (plus vieux que sa
+ <strong>durée de fraîcheur</strong>), il est considéré comme
+ <strong>périmé</strong>. Un cache HTTP doit contacter le serveur
+ original pour vérifier si le contenu, même s'il est périmé, est
+ encore à jour avant de le servir au client. Soit le serveur
+ original va répondre en envoyant un contenu de remplacement si
+ le contenu périmé n'est plus à jour, soit dans le cas idéal il
+ renverra un code pour signaler au cache que le contenu est
+ encore à jour, et qu'il est inutile de le générer ou de
+ l'envoyer à nouveau. Le contenu repasse à l'état "frais" et le
+ cycle continue.</p>
+
+ <p>Le protocole HTTP permet au cache de servir des données
+ périmées dans certaines circonstances, comme lorsqu'une
+ tentative de rafraîchir une entrée depuis un serveur original
+ se solde par un échec avec un code d'erreur 5xx, ou lorsqu'une
+ autre requête est déjà en train d'essayer de rafraîchir la même
+ entrée. Dans ces cas, un en-tête <code>Warning</code> est ajouté
+ à la réponse.</p>
+ </dd>
+ <dt>Non Existent</dt>
+ <dd>
+ Si le cache est plein, il se réserve la possibilité de supprimer
+ des entrées pour faire de la place. Une entrée peut être
+ supprimée à tout moment, qu'elle soit fraîche ou périmée.
+ L'outil <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a>
+ peut être utilisé à la demande, ou lancé en tant que démon afin
+ de conserver la taille du cache ou le nombre d'inodes en deçà de
+ valeurs spécifiées. Cet outil essaie cependant de
+ supprimer les entrées périmées avant les entrées fraîches.
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>Le fonctionnement détaillé d'un cache HTTP est décrit dans la <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">Section
+ 13 de la RFC2616</a>.</p>
+
+ <h3>Interaction avec le serveur</h3>
+
+
+ <p>Le module <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> interagit avec le serveur
+ à deux niveaux possibles en fonction de la directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code> :
+ </p>
+
+ <dl>
+ <dt>Phase de gestion rapide</dt>
+ <dd>
+ <p>Cette phase se déroule très tôt au cours du traitement de
+ la requête, juste après l'interprétation de cette dernière. Si
+ le contenu se trouve dans le cache, il est servi immédiatement
+ et pratiquement tout le reste du traitement de la requête est
+ court-circuité.</p>
+
+ <p>Dans ce scénario, le cache se comporte comme s'il avait
+ été "boulonné" à l'entrée du serveur.</p>
+
+ <p>Ce mode possède les meilleures performances car la
+ majorité des traitements au niveau du serveur sont
+ court-circuités. Cependant, il court-circuite aussi les
+ phases d'authentification et d'autorisation du traitement
+ au niveau du serveur, et il doit donc être utilisé avec
+ prudence lorsque que ces phases sont importantes.</p>
+
+ <p>Les requêtes comportant un en-tête "Authorization"
+ (comme par exemple l'authentification HTTP basique) ne
+ peuvent être ni mises en cache, ni servies depuis ce
+ dernier lorsque <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> s'exécute dans
+ cette phase.</p>
+ </dd>
+ <dt>Phase de gestion normale</dt>
+ <dd>
+ <p>Cette phase se déroule très tard au cours du traitement
+ de la requête, en fait après toutes les phases de ce
+ traitement.</p>
+
+ <p>Dans ce scénario, le cache se comporte comme s'il avait
+ été "boulonné" à la sortie du serveur.</p>
+
+ <p>Ce mode offre la plus grande souplesse, car il permet
+ de faire intervenir la mise en cache en un point
+ précisément spécifié de la chaîne de filtrage, et le
+ contenu issu du cache peut être filtré ou personnalisé
+ avant d'être servi au client.</p>
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>Si l'URL ne se trouve pas dans le cache,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> ajoutera un <a href="filter.html">filtre</a> à la chaîne de filtrage afin
+ d'enregistrer la réponse dans le cache, puis passera la main
+ pour permettre le déroulement normal de la suite du traitement
+ de la requête. Si la mise en cache du contenu est autorisée, il
+ sera enregistré dans le cache pour pouvoir être servi à nouveau
+ ; dans le cas contraire, le contenu sera ignoré.</p>
+
+ <p>Si le contenu trouvé dans le cache est périmé, le module
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> convertit la requête en
+ <strong>requête conditionnelle</strong>. Si le serveur original
+ renvoie une réponse normale, elle est enregistrée dans le cache
+ en lieu et place du contenu périmé. Si le serveur original
+ renvoie une réponse "304 Not Modified", le contenu repasse à
+ l'état "frais" et est servi par le filtre au lieu d'être
+ sauvegardé.</p>
+
+
+ <h3>Amélioration du taux de présence dans le cache</h3>
+
+
+ <p>Lorsqu'un serveur virtuel est connu sous la forme d'un des
+ nombreux alias du serveur, la définition de la directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/core.html#usecanonicalname">UseCanonicalName</a></code> à
+ <code>On</code> peut augmenter de manière significative le nombre
+ de correspondances positives dans le cache. Ceci est du au fait
+ que la clé du cache contient le nom d'hôte du serveur virtuel.
+ Avec <code class="directive"><a href="./mod/core.html#usecanonicalname">UseCanonicalName</a></code> positionnée
+ à <code>On</code>,
+ les hôtes virtuels possédant plusieurs noms de serveur ou alias ne
+ généreront pas d'entités de cache différentes, et le contenu sera mis en
+ cache en faisant référence au nom d'hôte canonique.</p>
+
+
+
+ <h3>Durée de fraîcheur</h3>
+
+
+ <p>Un contenu bien formé destiné à être mis en cache doit déclarer
+ explicitement une durée de fraîcheur via les champs
+ <code>max-age</code> ou <code>s-maxage</code> de l'en-tête
+ <code>Cache-Control</code>, ou en incluant un en-tête
+ <code>Expires</code>.</p>
+
+ <p>De plus, un client peut passer outre la durée de fraîcheur
+ définie pour le serveur original en ajoutant son propre en-tête
+ <code>Cache-Control</code> à la requête. Dans ce cas, c'est la
+ durée de fraîcheur la plus basse entre la requête et la réponse
+ qui l'emporte.</p>
+
+ <p>Lorsque cette durée de fraîcheur est absente de la requête ou
+ de la réponse, une durée de fraîcheur par défaut s'applique. La
+ durée de fraîcheur par défaut des entrées du cache est d'une heure
+ ; elle peut cependant être facilement modifiée à l'aide de
+ la directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedefaultexpire">CacheDefaultExpire</a></code>.</p>
+
+ <p>Si une réponse ne contient pas d'en-tête <code>Expires</code> mais
+ inclut un en-tête <code>Last-Modified</code>, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>
+ peut déduire une durée de fraîcheur en se basant sur une
+ heuristique, qui peut être contrôlée via la directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachelastmodifiedfactor">CacheLastModifiedFactor</a></code>.</p>
+
+ <p>Pour les contenus locaux, ou les contenus distants qui ne
+ spécifient pas leur propre en-tête <code>Expires</code>,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_expires.html">mod_expires</a></code> permet de régler finement la durée de
+ fraîcheur via les paramètres <code>max-age</code> et
+ <code>Expires</code>.</p>
+
+ <p>On peut aussi contrôler la durée de fraîcheur maximale en utilisant
+ la directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachemaxexpire">CacheMaxExpire</a></code>.</p>
+
+
+
+ <h3>Guide succinct des requêtes conditionnelles</h3>
+
+
+ <p>Lorsqu'un contenu du cache est périmé, httpd modifie la requête
+ pour en faire une requête conditionnelle</p>
+
+ <p>Lorsque la réponse originale du cache contient un en-tête
+ <code>ETag</code>, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> ajoute un en-tête
+ <code>If-None-Match</code> à la requête envoyée au serveur
+ d'origine. Lorsque la réponse originale du cache contient un en-tête
+ <code>Last-Modified</code>, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> ajoute un en-tête
+ <code>If-Modified-Since</code> à la requête envoyée au serveur
+ d'origine. Dans ces deux cas, la requête devient une requête
+ <strong>conditionnelle</strong>.</p>
+
+ <p>Lorsqu'un serveur d'origine reçoit une requête conditionnelle,
+ il vérifie si le paramètre Etag ou Last-Modified a été modifié en
+ fonction des paramètres de la requête. Si ce n'est pas le cas, il
+ répondra avec le message lapidaire "304 Not Modified". Ceci
+ informe le cache que le contenu est périmé mais encore à jour, et
+ peut être utilisé tel quel pour les prochaines requêtes jusqu'à ce
+ qu'il atteigne à nouveau sa date de péremption.</p>
+
+ <p>Si le contenu a été modifié, il est servi comme s'il s'agissait
+ d'une requête normale et non conditionnelle.</p>
+
+ <p>Les requêtes conditionnelles offrent deux avantages. D'une
+ part, il est facile de déterminer si le contenu du serveur
+ d'origine correspond à celui situé
+ dans le cache, et ainsi d'économiser la consommation de ressources
+ nécessaire au transfert du contenu dans son ensemble.</p>
+
+ <p>D'autre part, un serveur d'origine bien conçu sera configuré de
+ telle manière que les requêtes conditionnelles nécessitent pour
+ leur production bien moins de ressources qu'une réponse complète.
+ Dans le cas des fichiers statiques, il suffit en général d'un
+ appel système de type <code>stat()</code> ou similaire pour
+ déterminer si la taille ou la date de modification du fichier a
+ été modifiée. Ainsi, même un contenu local pourra être servi plus
+ rapidement depuis le cache s'il n'a pas été modifié.</p>
+
+ <p>Il serait souhaitable que tous les serveurs d'origine
+ supportent les requêtes conditionnelles, car dans le cas
+ contraire, ils répondent comme s'il s'agissait d'une requête
+ normale, et le cache répond comme si le contenu avait été
+ modifié et enregistre ce dernier. Le cache se comporte alors
+ comme un simple cache à deux état, où le contenu est servi s'il
+ est à jour, ou supprimé dans le cas contraire.</p>
+
+
+ <h3>Que peut-on mettre en cache ?</h3>
+
+
+ <p>La liste complète des conditions nécessaires pour qu'une
+ réponse puisse être enregistrée dans un cache HTTP est fournie
+ dans la <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html#sec13.4">section
+ 13.4 Response Cacheability de la RFC2616</a>, et peut se résumer
+ ainsi :</p>
+
+ <ol>
+ <li>La mise en cache doit être activée pour cette URL. Voir les
+ directives <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code> et <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code>.</li>
+
+ <li>Si la reponse possède un code de statut HTTP autre que 200, 203, 300, 301
+ ou 410, elle doit aussi comporter un en-tête "Expires" ou
+ "Cache-Control".</li>
+
+ <li>La requête doit être de type HTTP GET.</li>
+
+ <li>Si la réponse contient un en-tête "Authorization:", elle doit aussi
+ contenir une option "s-maxage", "must-revalidate" ou "public"
+ dans l'en-tête "Cache-Control:".</li>
+
+ <li>Si l'URL contient une chaîne de requête
+ (provenant par exemple d'une méthode GET de formulaire HTML), elle ne
+ sera pas mise en cache, à moins que la réponse ne
+ spécifie explicitement un délai d'expiration via un
+ en-tête "Expires:" ou une directive max-age ou s-maxage de
+ l'en-tête "Cache-Control:" comme indiqué dans les
+ sections 13.2.1. et 13.9 de la RFC2616.</li>
+
+ <li>Si la réponse a un statut de 200 (OK), elle doit aussi contenir
+ au moins un des en-têtes "Etag", "Last-Modified" ou
+ "Expires", ou une directive max-age ou s-maxage de
+ l'en-tête "Cache-Control:", à moins que la directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheignorenolastmod">CacheIgnoreNoLastMod</a></code>
+ ne précise d'autres contraintes.</li>
+
+ <li>Si la réponse contient l'option "private" dans un en-tête
+ "Cache-Control:", elle ne sera pas mise en cache à moins que la
+ directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachestoreprivate">CacheStorePrivate</a></code>
+ ne précise d'autres contraintes.</li>
+
+ <li>De même, si la réponse contient l'option "no-store" dans un en-tête
+ "Cache-Control:", elle ne sera pas mise en cache à moins que la
+ directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachestorenostore">CacheStoreNoStore</a></code>
+ n'ait été utilisée.</li>
+
+ <li>Une réponse ne sera pas mise en cache si elle comporte un en-tête
+ "Vary:" contenant le caractère "*" qui correspond à toute
+ chaîne de caractères.</li>
+ </ol>
+
+
+ <h3>Qu'est ce qui ne doit pas être mis en cache ?</h3>
+
+
+ <p>Le client qui crée la requête ou le serveur d'origine qui
+ génère la réponse doit être à même de déterminer si le contenu
+ doit pouvoir être mis en cache ou non en définissant correctement
+ l'en-tête <code>Cache-Control</code>, et
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> sera alors en mesure de satisfaire les
+ souhaits du client ou du serveur de manière appropriée.
+ </p>
+
+ <p>Les contenus qui varient au cours du temps, ou en fonction de
+ particularités de la requête non prises en compte par la
+ négociation HTTP ne doivent pas être mis en cache. Ce type de
+ contenu doit se déclarer lui-même "à ne pas mettre en cache" via
+ l'en-tête <code>Cache-Control</code>.</p>
+
+ <p>Si le contenu change souvent, suite par exemple à une durée de
+ fraîcheur de l'ordre de la minute ou de la seconde, il peut tout
+ de même être mis en cache, mais il est alors fortement souhaitable
+ que le serveur d'origine supporte correctement les
+ <strong>requêtes conditionnelles</strong> afin que des réponses
+ complètes ne soient pas systématiquement générées.</p>
+
+ <p>Un contenu qui varie en fonction d'en-têtes de requête fournis
+ par le client peut être mis en cache, sous réserve d'une
+ utilisation appropriée de l'en-tête de réponse <code>Vary</code>.</p>
+
+
+ <h3>Contenu variable et/ou négocié</h3>
+
+
+ <p>Lorsque le serveur d'origine est configuré pour servir des
+ contenus différents en fonction de la valeur de certains en-têtes
+ de la requête, par exemple pour servir une ressource en plusieurs
+ langages à partir d'une seule URL, le mécanisme de mise en cache
+ d'HTTP permet de mettre en cache plusieurs variantes de la même
+ page à partir d'une seule URL.</p>
+
+ <p>Pour y parvenir, le serveur d'origine ajoute un en-tête
+ <code>Vary</code> pour indiquer quels en-têtes doivent être pris
+ en compte par un cache pour déterminer si deux variantes sont
+ différentes l'une de l'autre.</p>
+
+ <p>Si par exemple, une réponse est reçue avec l'en-tête Vary suivant,</p>
+
+ <div class="example"><p><code>
+Vary: negotiate,accept-language,accept-charset
+ </code></p></div>
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> ne servira aux demandeurs que le contenu
+ mis en cache qui correspond au contenu des en-têtes accept-language et
+ accept-charset de la requête originale.</p>
+
+ <p>Plusieurs variantes d'un contenu peuvent être mises en cache
+ simultanément ; <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> utilise l'en-tête
+ <code>Vary</code> et les valeurs correspondantes des en-têtes de
+ la requête spécifiés dans ce dernier pour
+ déterminer quelle variante doit être servie au client.</p>
+
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="examples" id="examples">Exemples de configuration du cache</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Modules Apparentés</th><th>Directives Apparentées</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cacheroot">CacheRoot</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_socache.html#cachesocache">CacheSocache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <h3><a name="disk" id="disk">Mise en cache sur disque</a></h3>
+
+
+ <p>Le module <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> s'appuie sur des
+ implémentations de stockage sous-jacentes spécifiques pour gérer
+ le cache ; à ce titre, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> fournit le
+ support de la mise en cache sur disque.</p>
+
+ <p>En général, le module se configure comme suit :</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheRoot "/var/cache/apache/"
+CacheEnable disk /
+CacheDirLevels 2
+CacheDirLength 1</pre>
+
+
+ <p>Il est important de savoir que, les fichiers mis en cache étant stockés
+ localement, la mise en cache par l'intermédiaire du système d'exploitation
+ sera en général aussi appliquée à leurs accès. Si bien que même si les
+ fichiers sont stockés sur disque, s'il font l'objet d'accès fréquents,
+ il est probable que le système d'exploitation s'appliquera à ce qu'ils
+ soient servis à partir de la mémoire.</p>
+
+
+
+ <h3>Comprendre le stockage dans le cache</h3>
+
+
+ <p>Pour stocker des entités dans le cache,
+ le module <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> crée une empreinte (hash) de 22
+ caractères de l'URL qui a fait l'objet d'une requête. Cette empreinte
+ comprend le nom d'hôte, le protocole, le port, le chemin et tout argument
+ de type CGI associé à l'URL, ainsi que les éléments
+ spécifiés dans l'en-tête Vary afin d'être sur que plusieurs URLs
+ n'interfèrent pas entre elles.</p>
+
+ <p>Chaque position de l'empreinte peut contenir un caractère
+ choisi parmi 64 caractères différents, il y a donc
+ 64^22 possibilités pour une empreinte. Par exemple, une URL peut posséder
+ l'empreinte <code>xyTGxSMO2b68mBCykqkp1w</code>. Cette empreinte est
+ utilisée pour préfixer les noms de fichiers spécifiques à cette URL à
+ l'intérieur du cache; cependant, elle est tout d'abord placée dans les
+ répertoires du cache selon les directives
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code> et
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code>.</p>
+
+ <p>La directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code>
+ définit le nombre de niveaux de sous-répertoires, et
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code>
+ le nombre de caractères composant le nom des sous-répertoires. Dans
+ l'exemple donné plus haut, l'empreinte se trouvera à :
+ <code>/var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w</code>.</p>
+
+ <p>Cette technique a pour but principal de réduire le nombre de
+ sous-répertoires ou de fichiers contenus dans un répertoire particulier,
+ car le fonctionnement de la plupart des systèmes de fichiers est ralenti
+ quand ce nombre augmente. Avec la valeur "1" pour la directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code>,
+ il peut y avoir au plus 64 sous-répertoires à un niveau quelconque.
+ Avec la valeur "2", il peut y en avoir 64 * 64, etc...
+ A moins d'avoir une bonne raison pour ne pas le faire, l'utilisation de
+ la valeur "1" pour la directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code>
+ est recommandée.</p>
+
+ <p>Le paramétrage de la directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code>
+ dépend du nombre de fichiers que vous pensez stocker dans le cache.
+ Avec une valeur de "2" comme dans l'exemple donné plus haut,
+ 4096 sous-répertoires peuvent être créés au total. Avec 1 million de
+ fichiers dans le cache, cela équivaut à environ 245 URLs mises en cache
+ dans chaque répertoire.</p>
+
+ <p>Chaque URL nécessite au moins deux fichiers dans le cache. Ce sont en
+ général un fichier ".header", qui contient des meta-informations à propos
+ de l'URL, comme la date de son arrivée à expiration,
+ et un fichier ".data" qui est la copie exacte du contenu à servir.</p>
+
+ <p>Dans le cas d'un contenu négocié via l'en-tête "Vary", un répertoire
+ ".vary" sera créé pour l'URL en question. Ce répertoire contiendra de
+ multiples fichiers ".data" correspondant aux différents contenus
+ négociés.</p>
+
+
+ <h3>Maintenance du cache sur disque</h3>
+
+
+ <p>Le module <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> n'effectue aucune
+ régulation de l'espace disque utilisé par le cache, mais s'il
+ s'arrête en douceur en cas d'erreur disque et se comporte alors
+ comme si le cache n'avait jamais existé.</p>
+
+ <p>Par contre l'utilitaire
+ <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> fourni avec
+ httpd
+ vous permet de nettoyer le cache périodiquement.
+ Déterminer la fréquence à laquelle lancer <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> et la taille souhaitée
+ pour le cache est une tâche relativement complexe et il vous faudra de
+ nombreux essais et erreurs pour arriver à sélectionner des valeurs
+ optimales.</p>
+
+ <p><a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> opère selon deux
+ modes. Il peut s'exécuter comme démon résident, ou être lancé
+ périodiquement par cron. <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> peut mettre une heure
+ ou plus pour traiter de très grands caches (plusieurs dizaines de
+ Gigaoctets) et si vous l'exécutez à partir de cron, il vous est
+ conseillé de déterminer la durée typique d'un traitement, afin d'éviter
+ d'exécuter plusieurs instances à la fois.</p>
+
+ <p>Il est aussi conseillé d'attribuer un niveau de priorité "nice"
+ approprié à htcacheclean de façon à ce qu'il n'effectue pas trop
+ d'accès disque pendant le fonctionnement du serveur.</p>
+
+ <p class="figure">
+ <img src="images/caching_fig1.gif" alt="" width="600" height="406" /><br />
+ <a id="figure1" name="figure1"><dfn>Figure 1</dfn></a>: Croissance
+ typique du cache / séquence de nettoyage.</p>
+
+ <p>Comme <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> ne tient pas compte de l'espace
+ utilisé dans le cache, vous devez vous assurer que
+ <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a> est configuré de
+ façon à laisser suffisamment d'"espace de croissance"
+ à la suite d'un nettoyage.</p>
+
+
+ <h3><a name="memcache" id="memcache">Cache en mémoire</a></h3>
+
+
+ <p>En utilisant le module <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code>,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> peut mettre en cache des données à partir de
+ diverses implémentations aussi nommées "fournisseurs". Par exemple, en
+ utilisant le module <code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code>, on peut
+ spécifier que c'est <a href="http://memcached.org">memcached</a> qui doit
+ être utilisé comme mécanisme de stockage sous-jacent.</p>
+
+ <p>Typiquement, le module sera configuré comme suit :</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache memcache:memcd.example.com:11211</pre>
+
+
+ <p>En outre, il est possible de spécifier plusieurs serveurs
+ <code>memcached</code> en les ajoutant à la fin de la ligne
+ <code>CacheSocache memcache:</code> et en les séparant par des virgules :</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache memcache:mem1.example.com:11211,mem2.example.com:11212</pre>
+
+
+ <p>Divers autres fournisseurs <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code> utilisent
+ aussi ce format. Par exemple :</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache shmcb:/path/to/datafile(512000)</pre>
+
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache dbm:/path/to/datafile</pre>
+
+
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="socache-caching" id="socache-caching">Mise en cache générale d'objets partagés à deux états de forme
+ clé/valeur</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Modules Apparentés</th><th>Directives Apparentées</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dbm.html">mod_socache_dbm</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dc.html">mod_socache_dc</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_shmcb.html">mod_socache_shmcb</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_authn_socache.html#authncachesocache">AuthnCacheSOCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslsessioncache">SSLSessionCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslstaplingcache">SSLStaplingCache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>Le serveur HTTP Apache fournit un cache d'objets partagés de bas
+ niveau pour la mise en cache d'informations comme les sessions SSL
+ ou les données d'authentification dans l'interface <a href="socache.html">socache</a>.</p>
+
+ <p>Pour chaque implémentation un module supplémentaire est fourni
+ qui offre les services d'arrière-plan suivants :</p>
+
+ <dl>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dbm.html">mod_socache_dbm</a></code></dt>
+ <dd>Cache d'objets partagés basé sur DBM.</dd>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dc.html">mod_socache_dc</a></code></dt>
+ <dd>Cache d'objets partagés basé sur Distcache.</dd>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></dt>
+ <dd>Cache d'objets partagés basé sur Memcache.</dd>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_shmcb.html">mod_socache_shmcb</a></code></dt>
+ <dd>Cache d'objets partagés basé sur la mémoire partagée.</dd>
+ </dl>
+
+ <h3><a name="mod_authn_socache-caching" id="mod_authn_socache-caching">Mise en cache des données d'authentification</a></h3>
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Modules Apparentés</th><th>Directives Apparentées</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_authn_socache.html#authncachesocache">AuthnCacheSOCache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>Le module <code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code> permet la mise en
+ cache des données issues d'une authentification, diminuant ainsi
+ la charge des serveurs d'authentification d'arrière-plan.</p>
+
+
+
+ <h3><a name="mod_ssl-caching" id="mod_ssl-caching">Mise en cache des sessions SSL</a></h3>
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Modules Apparentés</th><th>Directives Apparentées</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslsessioncache">SSLSessionCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslstaplingcache">SSLStaplingCache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>Le module <code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code> utilise l'interface
+ <code>socache</code> pour fournir un cache de session et un cache
+ de base.</p>
+
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="file-caching" id="file-caching">Mise en cache à base de fichiers spécialisés</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>Modules Apparentés</th><th>Directives Apparentées</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>Sur les plateformes où le système de fichiers peut être lent, ou
+ lorsque les descripteurs de fichiers sont gourmands en ressources,
+ il est possible de précharger des fichiers en mémoire au démarrage
+ du serveur.</p>
+
+ <p>Sur les systèmes où l'ouverture des fichiers est lente, il est
+ possible d'ouvrir le fichier au démarrage du serveur et de mettre en
+ cache le descripteur de fichier. Ces options peuvent vous aider sur
+ les systèmes où l'accès aux fichiers statiques est lent.</p>
+
+ <h3><a name="filehandle" id="filehandle">Mise en cache des descripteurs de fichier</a></h3>
+
+
+ <p>Le processus d'ouverture d'un fichier peut être en soi une
+ source de ralentissement, en particulier sur les systèmes de
+ fichiers sur le réseau. httpd permet d'éviter ce ralentissement en
+ maintenant un cache des descripteurs de fichiers ouverts pour les
+ fichiers souvent servis. Actuellement, httpd fournit une seule
+ implémentation de mise en cache des descripteurs de fichiers.</p>
+
+ <h4>CacheFile</h4>
+
+
+ <p>La forme la plus basique de mise en cache que propose httpd
+ est la mise en cache des descripteurs de fichiers fournie par le
+ module <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code>. Plutôt que de mettre en
+ cache le contenu des fichiers, ce cache maintient une table des
+ descripteurs de fichiers ouverts. Les fichiers devant faire
+ l'objet d'une mise en cache de ce type sont spécifiés dans le
+ fichier de configuration via la directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code>.</p>
+
+ <p>La directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> informe httpd
+ qu'il doit ouvrir le fichier lors de son démarrage et qu'il doit
+ réutiliser le descripteur de fichier mis en cache pour tous les
+ accès futurs à ce fichier.</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html</pre>
+
+
+ <p>Si vous désirez mettre en cache un grand nombre de fichiers
+ de cette manière, vous devez vous assurer que le nombre maximal
+ de fichiers ouverts pour votre système d'exploitation est défini
+ à une valeur suffisante.</p>
+
+ <p>Bien que l'utilisation de la directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> n'entraîne pas de
+ mise en cache du contenu du fichier proprement dit, elle
+ implique que si le fichier est modifié pendant l'exécution du
+ serveur, ces modifications ne seront pas prises en compte. Le
+ fichier sera toujours servi dans l'état où il se trouvait au
+ moment du démarrage du serveur.</p>
+
+ <p>Si le fichier est supprimé pendant l'exécution du serveur, ce
+ dernier conservera le descripteur de fichier ouvert associé et
+ servira le fichier dans l'état où il se trouvait au
+ moment du démarrage du serveur. Cela signifie aussi que même si
+ le fichier a été supprimé, et n'apparaît donc plus dans le
+ système de fichiers, l'espace disque libéré ne sera disponible
+ qu'une fois le serveur httpd arrêté et donc le descripteur de
+ fichier fermé.</p>
+
+
+
+
+ <h3><a name="inmemory" id="inmemory">In-Memory Caching</a></h3>
+
+
+ <p>Servir un contenu directement depuis la mémoire système est
+ universellement reconnu comme la méthode la plus rapide. Lire des fichiers
+ depuis un contrôleur de disque ou pire, depuis un réseau distant est plus
+ lent de plusieurs ordres de grandeur. Les contrôleurs de disque réalisent
+ en général des opérations mécaniques, et l'accès au réseau est limité par la
+ bande passante dont vous disposez. Par contre, les temps d'accès à la
+ mémoire sont de l'ordre de la nano-seconde.</p>
+
+ <p>Cependant la mémoire système n'est pas bon marché; à capacité égale,
+ c'est de loin le type de stockage le plus coûteux et il est important de
+ s'assurer qu'elle est utilisée efficacement. Le fait de mettre en cache
+ des fichiers en mémoire diminue d'autant la quantité de mémoire système
+ disponible. Comme nous le verrons plus loin, ce n'est pas un problème en
+ soi dans le cas de la mise en cache par l'intermédiaire du système
+ d'exploitation, mais si l'on utilise la mise en cache en mémoire propre à
+ httpd, il faut prendre garde à ne pas allouer trop de mémoire au cache.
+ Sinon le système sera contraint d'utiliser le swap, ce qui dégradera
+ sensiblement les performances.</p>
+
+ <h4>Mise en cache par l'intermédiaire du système d'exploitation</h4>
+
+
+ <p>Dans la plupart des systèmes d'exploitation modernes, c'est le noyau
+ qui gère directement la mise en cache en mémoire des données relatives
+ aux fichiers. C'est une fonctionnalité puissante, et les systèmes
+ d'exploitation s'en acquittent fort bien pour la plus grande partie.
+ Considérons par exemple, dans le cas de Linux, la différence entre le
+ temps nécessaire à la première lecture d'un fichier et le temps
+ nécessaire à sa deuxième lecture;</p>
+
+ <div class="example"><pre>colm@coroebus:~$ time cat testfile &gt; /dev/null
+real 0m0.065s
+user 0m0.000s
+sys 0m0.001s
+colm@coroebus:~$ time cat testfile &gt; /dev/null
+real 0m0.003s
+user 0m0.003s
+sys 0m0.000s</pre></div>
+
+ <p>Même pour ce petit fichier, il y a une grande différence entre les
+ temps nécessaires pour lire le fichier. Ceci est du au fait que le
+ noyau a mis en cache le contenu du fichier en mémoire.</p>
+
+ <p>Du fait de toujours pouvoir disposer de mémoire système, vous pouvez
+ être assuré qu'il y aura de plus en plus de contenus de fichiers stockés
+ dans ce cache. Ceci peut s'avérer une méthode de mise en cache en mémoire
+ très efficace, et ne nécessite aucune configuration supplémentaire
+ de httpd.</p>
+
+ <p>De plus, comme le système d'exploitation sait si des fichiers
+ ont été
+ supprimés ou modifiés, il peut effacer automatiquement des contenus de
+ fichiers du cache lorsque cela s'avère nécessaire. Ceci constitue un gros
+ avantage par rapport à la mise en cache en mémoire
+ de httpd qui n'a
+ aucune possibilité de savoir si un fichier a été modifié.</p>
+
+
+ <p>En dépit des performances et des avantages de la mise en cache
+ automatique par le système d'exploitation, la mise en cache en mémoire
+ peut être effectuée plus efficacement par httpd dans certaines
+ circonstances.</p>
+
+ <h4>Mise en cache à l'aide de la directive MMapFile</h4>
+
+
+ <p>La directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code>
+ fournie par le module <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> vous permet de
+ demander à httpd de charger un contenu de fichier statique en mémoire
+ lors de son démarrage (à l'aide de l'appel
+ système mmap). httpd
+ utilisera le contenu chargé en mémoire pour satisfaire ultérieurement
+ toutes les demandes d'accès à ce fichier.</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html</pre>
+
+
+ <p>Comme dans le cas de la directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code>, toute
+ modification du fichier ne sera plus prise en compte par httpd une fois
+ ce dernier démarré.</p>
+
+ <p> La directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code> ne gardant
+ pas la trace de la quantité de mémoire qu'elle alloue, vous devez prendre
+ garde de ne pas en abuser. Chaque processus enfant de httpd utilisant
+ sa propre réplique de la mémoire allouée, il est donc d'une importance
+ critique de s'assurer que les fichiers chargés ne sont pas d'une taille
+ trop importante afin d'épargner au système l'utilisation du swap.</p>
+
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="security" id="security">Considérations sur la sécurité</a></h2>
+
+
+ <h3>Autorisation et contrôle d'accès</h3>
+
+
+ <p>Utiliser <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> revient sensiblement à la même
+ chose qu'avoir un mandataire inverse intégré (reverse-proxy). Les requêtes
+ seront servies par le module de mise en cache sauf si ce dernier
+ détermine qu'un processus d'arrière-plan doit être appelé. La mise en
+ cache de ressources locales modifie considérablement le modèle de
+ sécurité de httpd.</p>
+
+ <p>Comme le parcours de la hiérarchie d'un système de fichiers pour
+ examiner le contenu d'éventuels fichiers
+ <code>.htaccess</code> serait une opération très coûteuse en ressources,
+ annulant partiellement de ce fait l'intérêt de la mise en cache
+ (accélérer le traitement des requêtes),
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> ne se préoccupe pas de savoir s'il a
+ l'autorisation de servir une entité mise en cache. En d'autres termes,
+ si <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> a mis en cache un certain contenu, ce
+ dernier sera servi à partir du cache tant qu'il ne sera pas arrivé à
+ expiration.</p>
+
+ <p>Si par exemple, votre configuration autorise l'accès à une ressource
+ en fonction de l'adresse IP, vous devez vous assurer que ce contenu n'est
+ pas mis en cache. Ceci est possible en utilisant la directive
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code>, ou le module
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_expires.html">mod_expires</a></code>. Livré à lui-même,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> - pratiquement comme un mandataire inverse -
+ mettrait en cache le contenu lors de son service, et le servirait ensuite
+ à tout client, vers n'importe quelle adresse IP.</p>
+
+ <p>Lorsque la directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code> est définie à
+ <code>Off</code>, toutes les phases du traitement de la requête
+ sont exécutées et le modèle de sécurité reste le même.</p>
+
+
+
+ <h3>Piratages locaux</h3>
+
+
+ <p>Etant donné que les requêtes des utilisateurs finaux peuvent être
+ servies depuis le cache, ce dernier est une cible potentielle pour ceux
+ qui veulent défigurer un contenu ou interférer avec lui. Il est important
+ de garder à l'esprit que l'utilisateur sous lequel tourne
+ httpd doit
+ toujours avoir l'accès en écriture dans le cache. Ceci est en contraste
+ total avec la recommandation usuelle d'interdire à l'utilisateur sous
+ lequel tourne Apache
+ l'accès en écriture à tout contenu.</p>
+
+ <p>Si l'utilisateur sous lequel tourne Apache est compromis,
+ par exemple à cause d'une
+ faille de sécurité dans un processus CGI, il est possible que le cache
+ fasse l'objet d'une attaque. Il est relativement aisé d'insérer ou de
+ modifier une entité dans le cache en utilisant le module
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code>.</p>
+
+ <p>Cela représente un risque relativement élévé par rapport aux autres
+ types d'attaques qu'il est possible de mener sous l'utilisateur apache.
+ Si vous utilisez <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code>, vous devez garder ceci
+ à l'esprit : effectuez toujours les mises à jour de
+ httpdquand des
+ correctifs de sécurité sont annoncés et exécutez les processus CGI sous
+ un utilisateur autre qu'apache en utilisant
+ <a href="suexec.html">suEXEC</a> dans la mesure du possible.</p>
+
+
+
+ <h3>Empoisonnement du cache (Cache Poisoning)</h3>
+
+
+ <p>Si vous utilisez httpd comme serveur mandataire avec mise en cache,
+ vous vous exposez aussi à un éventuel "Empoisonnement du
+ cache" (Cache poisoning). L'empoisonnement du cache est un terme général
+ pour désigner les attaques au cours desquelles l'attaquant fait en sorte
+ que le serveur mandataire renvoie à un contenu incorrect (et souvent
+ indésirable) suite à en provenance du serveur d'arrière-plan.
+ </p>
+
+ <p>Par exemple, si les serveur DNS qu'utilise votre système où tourne
+ httpd sont vulnérables à l'empoisonnement du cache des DNS, un attaquant
+ pourra contrôler vers où httpd se connecte lorsqu'il demande un contenu
+ depuis le serveur d'origine.
+ Un autre exemple est constitué par les attaques ainsi nommées
+ "Dissimulation de requêtes HTTP" (HTTP request-smuggling).</p>
+
+ <p>Ce document n'est pas le bon endroit pour une discussion approfondie
+ à propos de la Dissimulation de requêtes HTTP (utilisez plutôt votre
+ moteur de recherche favori); il est cependant important de savoir qu'il
+ est possible d'élaborer une série de requêtes, et d'exploiter une
+ vulnérabilité d'un serveur web d'origine de telle façon que l'attaquant
+ puisse contrôler entièrement le contenu renvoyé par le mandataire.</p>
+
+
+ <h3>Déni de Service / Cachebusting</h3>
+
+
+ <p>Le mécanisme utilisé via l'en-tête Vary permet de mettre en
+ cache simultanément plusieurs variantes d'une ressource avec la
+ même URL. Le cache sélectionne la variante correcte à envoyer au
+ client en fonction des valeurs d'en-tête fournies par ce dernier.
+ Ce mécanisme peut devenir un problème lorsqu'on tente d'appliquer
+ le mécanisme des variantes à un en-tête connu pour pouvoir
+ posséder un grand nombre de valeurs
+ possibles en utilisation normal, comme par exemple l'en-tête
+ <code>User-Agent</code>. En fonction de la popularité du site web,
+ des milliers ou même des millions d'entrées de cache dupliquées
+ peuvent être créées pour la même URL, submergeant les autres
+ entrées du cache.</p>
+
+ <p>Dans d'autres cas, il peut être nécessaire de modifier l'URL
+ d'une ressource particulière à chaque requête, en général en lui
+ ajoutant une chaîne "cachebuster". Si ce contenu est déclaré comme
+ pouvant être mis en cache par un serveur avec une durée de
+ fraîcheur significative, ces entrées peuvent submerger les entrées
+ légitimes du cache. Alors que <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> fournit
+ une directive <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheignoreurlsessionidentifiers">CacheIgnoreURLSessionIdentifiers</a></code>,
+ cette dernière doit être utilisée avec prudence pour s'assurer que
+ les caches du navigateur ou du mandataire le plus proche
+ (downstream proxy) ne sont pas victimes du même problème de Déni de
+ service.</p>
+
+ </div></div>
+<div class="bottomlang">
+<p><span>Langues Disponibles: </span><a href="./en/caching.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
+<a href="./fr/caching.html" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
+<a href="./tr/caching.html" hreflang="tr" rel="alternate" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
+</div><div class="top"><a href="#page-header"><img src="./images/up.gif" alt="top" /></a></div><div class="section"><h2><a id="comments_section" name="comments_section">Commentaires</a></h2><div class="warning"><strong>Notice:</strong><br />This is not a Q&amp;A section. Comments placed here should be pointed towards suggestions on improving the documentation or server, and may be removed by our moderators if they are either implemented or considered invalid/off-topic. Questions on how to manage the Apache HTTP Server should be directed at either our IRC channel, #httpd, on Libera.chat, or sent to our <a href="https://httpd.apache.org/lists.html">mailing lists</a>.</div>
+<script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!--
+var comments_shortname = 'httpd';
+var comments_identifier = 'http://httpd.apache.org/docs/2.4/caching.html';
+(function(w, d) {
+ if (w.location.hostname.toLowerCase() == "httpd.apache.org") {
+ d.write('<div id="comments_thread"><\/div>');
+ var s = d.createElement('script');
+ s.type = 'text/javascript';
+ s.async = true;
+ s.src = 'https://comments.apache.org/show_comments.lua?site=' + comments_shortname + '&page=' + comments_identifier;
+ (d.getElementsByTagName('head')[0] || d.getElementsByTagName('body')[0]).appendChild(s);
+ }
+ else {
+ d.write('<div id="comments_thread">Comments are disabled for this page at the moment.<\/div>');
+ }
+})(window, document);
+//--><!]]></script></div><div id="footer">
+<p class="apache">Copyright 2023 The Apache Software Foundation.<br />Autorisé sous <a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a>.</p>
+<p class="menu"><a href="./mod/">Modules</a> | <a href="./mod/directives.html">Directives</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">FAQ</a> | <a href="./glossary.html">Glossaire</a> | <a href="./sitemap.html">Plan du site</a></p></div><script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!--
+if (typeof(prettyPrint) !== 'undefined') {
+ prettyPrint();
+}
+//--><!]]></script>
+</body></html> \ No newline at end of file
diff --git a/docs/manual/caching.html.tr.utf8 b/docs/manual/caching.html.tr.utf8
new file mode 100644
index 0000000..804460a
--- /dev/null
+++ b/docs/manual/caching.html.tr.utf8
@@ -0,0 +1,889 @@
+<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
+<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD XHTML 1.0 Strict//EN" "http://www.w3.org/TR/xhtml1/DTD/xhtml1-strict.dtd">
+<html xmlns="http://www.w3.org/1999/xhtml" lang="tr" xml:lang="tr"><head>
+<meta content="text/html; charset=UTF-8" http-equiv="Content-Type" />
+<!--
+ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
+ This file is generated from xml source: DO NOT EDIT
+ XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX
+ -->
+<title>Önbellek Kullanım Kılavuzu - Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.4</title>
+<link href="./style/css/manual.css" rel="stylesheet" media="all" type="text/css" title="Main stylesheet" />
+<link href="./style/css/manual-loose-100pc.css" rel="alternate stylesheet" media="all" type="text/css" title="No Sidebar - Default font size" />
+<link href="./style/css/manual-print.css" rel="stylesheet" media="print" type="text/css" /><link rel="stylesheet" type="text/css" href="./style/css/prettify.css" />
+<script src="./style/scripts/prettify.min.js" type="text/javascript">
+</script>
+
+<link href="./images/favicon.ico" rel="shortcut icon" /></head>
+<body id="manual-page"><div id="page-header">
+<p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p>
+<p class="apache">Apache HTTP Sunucusu Sürüm 2.4</p>
+<img alt="" src="./images/feather.png" /></div>
+<div class="up"><a href="./"><img title="&lt;-" alt="&lt;-" src="./images/left.gif" /></a></div>
+<div id="path">
+<a href="http://www.apache.org/">Apache</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/">HTTP Sunucusu</a> &gt; <a href="http://httpd.apache.org/docs/">Belgeleme</a> &gt; <a href="./">Sürüm 2.4</a></div><div id="page-content"><div id="preamble"><h1>Önbellek Kullanım Kılavuzu</h1>
+<div class="toplang">
+<p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/caching.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
+<a href="./fr/caching.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
+<a href="./tr/caching.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
+</div>
+
+ <p>Bu belge <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code>, <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code>
+ modülleri ve <a href="programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a>
+ için bir başvuru kılavuzu niteliğindedir. HTTP sunucusu ve vekil
+ olarak çalışmada işlemleri hızlandırmak için bilinen sorunlar ve
+ yanlış yapılandırmalardan kaçınarak Apache HTTPD sunucusunun önbellekleme
+ özelliklerinin nasıl kullanılacağı açıklanmıştır.</p>
+ </div>
+<div id="quickview"><a href="https://www.apache.org/foundation/contributing.html" class="badge"><img src="https://www.apache.org/images/SupportApache-small.png" alt="Support Apache!" /></a><ul id="toc"><li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#introduction">Giriş</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#http-caching">Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#examples">Önbellek Ayarlama Örnekleri</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#socache-caching">Genel İki durumlu Anahtar/Değer Paylaşımlı Nesne Önbellekleme</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#file-caching">Uzmanlaşmış Dosya Önbellekleme</a></li>
+<li><img alt="" src="./images/down.gif" /> <a href="#security">Güvenlik Kaygıları</a></li>
+</ul><h3>Ayrıca bakınız:</h3><ul class="seealso"><li><a href="#comments_section">Yorumlar</a></li></ul></div>
+<div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="introduction" id="introduction">Giriş</a></h2>
+
+
+ <p>Apache HTTP sunucusu, sunucunun başarımını çeşitli yollarla arttırmak
+ üzere tasarlanmış bir dizi önbellekleme özelliğine sahiptir.</p>
+
+ <dl>
+ <dt>Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</dt>
+ <dd>
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> ve destek modülü
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> akılcı ve HTTP'ye uygun
+ önbellekleme sağlar. İçeriğin kendisi önbellekte saklanır ve
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>, <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklandığı gibi, içeriğin
+ önbelleklenebilirliğini denetleyen çeşitli HTTP başlıklarının ve
+ seçeneklerinin tümünü onurlandırmayı hedefler.
+ Devingen yerel içerik veya vekalet edilen içerik ile ilgilendiğiniz
+ durumda veya muhtemel bir yavaş disk üzerinde yerel dosyalara
+ erişimi hızlandırmak ihtiyacında olduğunuz durumda
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> hem basit hem de karmaşık önbellekleme
+ yapılandırmalarını hedefler.
+ </dd>
+ <dt>İki durumlu anahtar/değer paylaşımlı nesne önbellekleme</dt>
+ <dd>
+ <a href="socache.html">Paylaşımlı nesne önbellek API'si</a>
+ (socache) ve destek modülleri sunucu taraflı bir anahtar/değer
+ paylaşımlı nesne önbelleklemesi sağlar. Bu modüller SSL oturumları
+ ve kimlik doğrulama bilgileri gibi düşük seviyeli verileri
+ önbelleklemek için tasarlanmıştır. Destek modülleri verinin sunucu
+ tarafı bir paylaşımlı bellekte veya veri merkezi tarafı memcache
+ veya distcache gibi bir önbellekte saklanmasını mümkün kılar.
+ </dd>
+ <dt>Uzmanlaşmış dosya önbellekleme</dt>
+ <dd>
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> dosyaların sunucunun başlatılması
+ sırasında belleğe yüklenmesi ile ilgilenir. Böylece dosyalara
+ erişim zamanını kısaltabilir, sıkça erişilen dosyaların dosya
+ tanıtıcılarını kaydedebilir, her istekte diske gitme ihtiyacını
+ ortadan kaldırır.
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>Bu belgeden azami yararı sağlayabilmek için temel bir HTTP bilginizin
+ olması ve <a href="urlmapping.html">URL’lerin Dosya Sistemine
+ Eşlenmesi</a> ile <a href="content-negotiation.html">İçerik Uzlaşımı</a>
+ belgelerini okumuş olmanız gerekir.</p>
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="http-caching" id="http-caching">Üç durumlu RFC2616 HTTP önbelleklemesi</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/core.html#usecanonicalname">UseCanonicalName</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_negotiation.html#cachenegotiateddocs">CacheNegotiatedDocs</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>HTTP protokolü
+ <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">RFC2616'nın 13. bölümü</a>nde açıklanan satıriçi önbellekleme
+ mekanizması için yerleşik bir destek içerir ve bunun getirilerinden
+ yararlanmak için <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü kullanılabilir.</p>
+
+ <p>İçeriğin taze olmadığı durumda içeriğin kaybolmasına sebep olan basit
+ iki durumlu anahtar/değer önbelleklemesinin tersine, HTTP önbelleği
+ eskimiş içeriği tutan ve bu eski içeriğin değişip değişmediğini özgün
+ sunucuya soran ve duruma göre onu tekrar taze duruma getiren bir
+ mekanizma içerir.</p>
+
+ <p>HTTP önbelleğinde bulunan bir girdi şu üç durumdan birinde olabilir:</p>
+
+ <dl>
+ <dt>Taze</dt>
+ <dd>
+ İçerik yeteri kadar yeni (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha genç)
+ ise <strong>taze</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir içeriği
+ özgün sunucuya birşey sormadan sunabilir.
+ </dd>
+ <dt>Bayat</dt>
+ <dd>
+ <p>İçerik çok eski (<strong>tazelik ömrü</strong>nden daha yaşlı)
+ ise <strong>bayat</strong> sayılır. Bir HTTP önbelleği böyle bir
+ içeriği istemciye sunmadan önce özgün sunucuya bağlanıp bayat içeriğin
+ hala yeterince taze olup olmadığına bakmalıdır. Özgün sunucu, içerik
+ geçersizse yenisini gönderecektir, aksi takdirde, (ideal olanı budur)
+ içeriğin hala geçerli olduğunu belirten bir kod ile yanıt verecektir.
+ İçerik tekrar taze hale gelince süreç kaldığı yerden devam eder.</p>
+
+ <p>HTTP protokolü belli koşullar altında önbelleğin bayat içeriği
+ sunmasına izin vermez. Örneğin, bir içeriği özgün sunucuda tazeleme
+ çabasının bir 5xx hatasıyla başarısız olması veya başka bir tazeleme
+ isteğinin henüz sonuçlanmamış olması bu çeşit koşullardandır. Bu
+ durumlarda yanıta bir <code>Warning</code> başlığı eklenir.</p>
+ </dd>
+ <dt>Yok</dt>
+ <dd>
+ Önbellekte yer kalmazsa yer açmak için içeriğin silinmesi seçenek
+ dahilindedir. İçerik taze olsun olmasın her zaman silinebilir. Önlem
+ olarak <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code> elle veya bir artalan süreci
+ olarak çalıştırılabilir. Böylece önbelleğin boyutunun belirtilen
+ boyutta veya belirtilen dosya düğümü sayısında kalması sağlanabilir.
+ Araç içeriği silerken bayat içeriğe öncelik verir.
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>HTTP önbelleklemesinin çalışması ile ilgili bütün ayrıntılar
+ <a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html">RFC2616'nın 13. bölümünde</a> bulunabilir.</p>
+
+ <h3>Sunucu ile etkileşim</h3>
+
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code> yönergesinin
+ değerine bağlı olarak iki olası yerde sunucuya bağlanır:
+ </p>
+
+ <dl>
+ <dt>Çabuk eylem aşaması</dt>
+ <dd>
+ <p>Bu aşama çok erken gerçekleşen bir aşama olup isteğin işlenmesi
+ sırasında isteğin çözümlenmesinin hemen sonrasıdır. İçerik
+ önbellekte mevcutsa hemen sunulur ve geri kalan istek işleme işlemi
+ iptal edilir.</p>
+
+ <p>Bu senaryoda önbellek sunucunun önüne vidalanmış gibi
+ davranır.</p>
+
+ <p>Sunucuda gerçekleşecek bir dizi işlemin büyük çoğunluğunun
+ yapılmadan geçilmesi nedeniyle bu en yüksek başarımlı kiptir.
+ Bu kip ayrıca, sunucu işlemlerinin kimlik doğrulama ve yetkilendirme
+ aşamalarının da yapılmadan geçilmesini sağlar. Bu bakımdan bu kip
+ seçilirken bu durum dikkate alınmalıdır.</p>
+
+ <p>"Authorization" başlığı içeren istekler (örneğin, HTTP Temel
+ Kimlik Kanıtlaması gibi) <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> bu kipte
+ çalışırken önbelleğe alınmadıkları gibi önbellekten bir işleme de
+ sokulmazlar.</p>
+ </dd>
+ <dt>Normal eylem aşaması</dt>
+ <dd>
+ <p>Bu aşama geç bir aşama olup, isteğin tamamen işlenmesinin
+ sonrasıdır.</p>
+
+ <p>Bu senaryoda önbellek sunucunun arkasına vidalanmış gibi
+ davranır.</p>
+
+ <p>Bu kip en esneğidir. Önbelleğin, süzme zincirinin hassas olarak
+ denetlenen bir noktasında oluşması sağlanabilir ve önbelleklenen
+ içerik istemciye gönderilmeden önce süzülüp
+ kişiselleştirilebilir.</p>
+ </dd>
+ </dl>
+
+ <p>URL önbellekte yoksa <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü yanıtı
+ önbelleğe kaydetme aşamasında süzgeç yığıtına bir
+ <a href="filter.html">süzgeç</a> ekler ve geri çekilerek normal istek
+ işlemlerinin devam etmesine izin verir. İçeriğin önbelleklenebilir
+ olduğu saptanırsa içerik gelecekte sunulmak üzere önbelleğe
+ kaydedilir, aksi takdirde içerik yok sayılır.</p>
+
+ <p>Önbellekteki içerik bayatsa, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü
+ isteği bir <strong>koşullu istek</strong> haline getirir. Özgün
+ sunucu normal bir yanıt verirse bu yanıt mevcut içeriğin yerine
+ önbelleklenir. Özgün sunucu bir <code>304 Not Modified</code> yanıtı
+ verirse içerik tekrar taze olarak imlenir ve önbellekteki içerik
+ süzgeç tarafından kaydedilmeden sunulur.</p>
+
+
+ <h3>Önbelleğin Hızlandırılması</h3>
+
+
+ <p>Bir sanal konak birçok farklı sunucu takma adından biri olarak
+ bilindiği takdirde <code class="directive"><a href="./mod/core.html#usecanonicalname">UseCanonicalName</a></code> yönergesine <code>On</code>
+ değeri atanmışsa önbellekten sunulan sayfa sayısında büyük bir artış
+ olduğu görülür. Bunun sebebi içeriği sunan sanal konağın isminin
+ önbellek anahtarının içinde kullanılmasıdır. Yönergeye
+ <code>On</code> değerini atamak suretiyle çok isimli ve rumuzlu sanal
+ konaklar için farklı önbellek girdileri oluşturulmaz, bunun yerine her
+ meşru sanal konak için ayrı bir önbellek tutulur.</p>
+
+
+ <h3>Tazelik Ömrü</h3>
+
+
+ <p>Önbelleklenmek üzere tasarlanmış iyi biçimli bir içerik tazelik ömrünü
+ <code>Cache-Control</code> başlığının <code>max-age</code> veya
+ <code>s-maxage</code> alanlarıyla ya da bir <code>Expires</code>
+ başlığını içererek bildirmelidir.</p>
+
+ <p>Aynı zamanda, özgün sunucunun tanımladığı tazelik ömrü, bir istemci
+ tarafından istekte bir <code>Cache-Control</code> başlığı kullanılarak
+ geçersiz kılınmak istenebilir. Bu durumda hangi tazelik ömrü daha
+ kısaysa o geçerli olur.</p>
+
+ <p>Tazelik ömrü istekte veya yanıtta mevcut değilse öntanımlı bir tazelik
+ ömrü kullanılır. Öntanımlı tazelik ömrü önbellekli içerik için bir saat
+ olmakla birlikte <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedefaultexpire">CacheDefaultExpire</a></code> yönergesi
+ kullanılarak kolayca değiştirilebilir.</p>
+
+ <p>Bir yanıt <code>Expires</code> başlığını değil de
+ <code>Last-Modified</code> başlığını içeriyorsa
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> tazelik ömrünü <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachelastmodifiedfactor">CacheLastModifiedFactor</a></code> yönergesine
+ bakarak saptar.</p>
+
+ <p>Yerel içerik için, ya da kendi <code>Expires</code> başlığını
+ tanımlamayan uzak içerik için tazelik ömrünü <code>max-age</code> ve
+ <code>Expires</code> ekleyerek hassas olarak ayarlamak
+ için <code class="module"><a href="./mod/mod_expires.html">mod_expires</a></code> kullanılabilir.</p>
+
+ <p>Tazelik ömrünün üst sınırı <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachemaxexpire">CacheMaxExpire</a></code> yönergesi ile
+ belirlenebilir.</p>
+
+
+ <h3>Şartlı İstekler için Özlü Kılavuz</h3>
+
+
+ <p>Önbellekteki içeriğin zaman aşımına uğrayıp bayat hale gelmesi,
+ httpd’nin özgün isteği aktarmak yerine isteği değişikliğe uğratarak
+ şartlı bir istek yapması sonucunu doğurur.</p>
+
+ <p>Özgün önbellekli yanıtta bir <code>ETag</code> başlığı mevcutsa,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü özgün sunucuya yapılan isteğe
+ bir <code>If-None-Match</code> başlığı ekler.
+ Özgün önbellekli yanıtta bir <code>Last-Modified</code> başlığı
+ mevcutsa, <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü özgün sunucuya yapılan
+ isteğe bir <code>If-Modified-Since</code> başlığı ekler. Bunlardan
+ birinin varlığı isteği <strong>koşullu</strong> yapar.</p>
+
+ <p>Bir koşullu istek özgün sunucu tarafından alındığında, özgün sunucu
+ <code>ETag</code> veya <code>Last-Modified</code> başlığının isteğe
+ uygun olarak değişip değişmediğine bakmalıdır. Değişmemişse, özgün
+ sunucu kısa ve öz bir "304 Not Modified" yanıtı ile yanıt vermelidir.
+ Bunun önbellekteki anlamı şudur: Eskimiş içerik hala tazedir ve içerik
+ yeni tazelik ömrüne ulaşıncaya kadar sonraki isteklerde
+ kullanılmalıdır.</p>
+
+ <p>İçerik değişmişse, bir şartlı istek yapılmamış gibi içeriğin kendisi
+ sunulur.</p>
+
+ <p>Şartlı istekler çifte yarar sağlar. Birinci olarak, böyle bir istek
+ özgün sunucuya yapılıyorsa ve iki içerik de aynıysa bunu saptamak kolay
+ olur ve özkaynağın tamamını aktarma külfetinden kurtulunur.</p>
+
+ <p>İkinci olarak, iyi tasarlanmış bir özgün sunucu, koşullu istekler tam
+ bir yanıt üretmekten önemli ölçüde ucuz olacak şekilde tasarlanmış
+ olacaktır. Durağan dosyalar için bu genellikle
+ <code>stat()</code> veya benzeri bir sistem çağrısıyla dosya
+ boyutları ve değişiklik zamanına bakmak şeklinde gerçekleşir.
+ Böylelikle, yerel içeriği bir değişiklik olmadığı takdirde önbellekten
+ sunmak daha hızlı olacaktır.</p>
+
+ <p>Özgün sunucular koşullu istekleri desteklemek için her türlü çabayı
+ göstermelidir. Ancak, koşullu istekler desteklenmiyorsa, özgün sunucu
+ istek koşullu değilmiş gibi yanıt vermeli, önbellek ise, içerik
+ değişmiş ve yani içerik önbelleğe kaydedilmiş gibi yanıt vermelidir. Bu
+ durumda, önbellek basit bir iki durumlu (içerik ya tazedir ya da
+ silinmiş) önbellek gibi davranacaktır.</p>
+
+
+ <h3>Neler Önbelleklenebilir?</h3>
+
+
+ <p>HTTP önbelleğin tarafından önbelleklenebilecek içerik
+<a href="http://www.w3.org/Protocols/rfc2616/rfc2616-sec13.html#sec13.4">
+ RFC2616 Section 13.4 Response Cacheability</a> belgesinde tanımlanmış
+ olup, bunlar şöyle özetlenebilir:</p>
+
+ <ol>
+ <li>Önbellekleme bu URL ile etkin kılınabilmelidir. <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code> ve <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code> yönergelerine bakınız.</li>
+
+ <li>Yanıtın HTTP durum kodu 200, 203, 300, 301 veya 410 olmalıdır.</li>
+
+ <li>Yanıtın HTTP durum kodu 200, 203, 300, 301 veya 410 değilse
+ yanıtın ayrıca, "Expires" veya "Cache-Control" başlığı da içermesi
+ gerekir.</li>
+
+ <li>İstek bir HTTP GET isteği olmalıdır.</li>
+
+ <li>Eğer yanıt bir "Authorization:" başlığı içeriyorsa ayrıca
+ "Cache-Control:" başlığında da "s-maxage", "must-revalidate" veya
+ "public" değerlerinden birini içermelidir, aksi takdirde
+ önbelleklenmez.</li>
+
+ <li>Eğer URL (GET yöntemi kullanan bir HTML formunun yaptığı gibi) bir
+ sorgu dizgesi içeriyorsa yanıt, RFC2616’nın 13.9. bölümünde
+ açıklandığı gibi bir "Expires:" başlığı içermedikçe veya
+ "Cache-Control:" başlığının max-age veya max-age yönergesini
+ içermedikçe yanıt içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>
+
+ <li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheignorenolastmod">CacheIgnoreNoLastMod</a></code>
+ yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça 200 durum
+ koduna sahip bir yanıtın "Etag", "Last-Modified" ve "Expires"
+ başlıklarından birini veya "Cache-Control:" başlığının "max-age" veya
+ "s-maxage" yönergelerinden birini (en azından) içermesi gerekir.</li>
+
+ <li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachestoreprivate">CacheStorePrivate</a></code>
+ yönergesinin kullanımını gerektiren bir durum olmadıkça yanıt
+ "private" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içerdiği takdirde
+ yanıtın içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>
+
+ <li>Benzer şekilde, <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachestorenostore">CacheStoreNoStore</a></code> yönergesi kullanılmamışsa yanıt
+ "no-store" değerli bir "Cache-Control:" başlığı içeriyorsa yanıt
+ içeriği önbelleğe alınmayacaktır.</li>
+
+ <li>Herşeyle eşleşen "*" değerli bir "Vary:" başlığı içeren bir
+ yanıtın içeriği önbelleğe alınmaz.</li>
+ </ol>
+
+
+ <h3>Neler Önbelleklenmemeli?</h3>
+
+
+ <p>İçerik zamana bağımlıysa ya da istek kısmen bile olsa HTTP uzlaşımıyla
+ bağdaşmıyorsa önbelleğe alınmamalıdır. Bu içerik önbelleklenemeyeceğini
+ <code>Cache-Control</code> başlığını kullanarak sunucuya
+ bildirmelidir.</p>
+
+ <p>İçerik sıkça değişiyorsa, tazelik ömrü dakikalar veya saniyelerle
+ ifade ediliyorsa, içerik yine de önbelleklenebilir. Ancak, tam
+ yanıtların düzenli olarak üretilmemesinin temini için özgün sunucunun
+ <strong>koşullu istekleri</strong> doğru olarak desteklemesi
+ sağlanmalıdır.</p>
+
+ <p>İstemcinin sağladığı istek başlıklarına dayanarak değişen içerik,
+ <code>Vary</code> yanıt başlığının akıllıca kullanımıyla
+ önbelleklenebilir.</p>
+
+
+ <h3>Değişken/Uzlaşımlı İçerik</h3>
+
+
+ <p>Özgün sunucu, istekteki başlık değerlerine dayanarak farklı
+ içeriklerle yanıt vermeye ayarlandığı takdirde, örneğin aynı URL'de
+ farklı dillerde içerik sunmak gibi, HTTP'nin önbellekleme mekanizması
+ aynı URL'de aynı sayfanın değişik sürümlerini önbelleklemeyi mümkün
+ kılar.</p>
+
+ <p>Bu özgün sunucu tarafından bir <code>Vary</code> başlığı eklenerek
+ yapılır. Bir sayfanın farklı sürümleri arasındaki farkları saptarken
+ önbellek tarafından hangi başlıkların hesaba katılacağını
+ <code>Vary</code> başlığı belirler.</p>
+
+ <p>Örneğin, bir yanıt şöyle bir başlık ile alınmışsa,</p>
+
+ <div class="example"><p><code>
+ Vary: negotiate,accept-language,accept-charset
+ </code></p></div>
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> sadece accept-language ve accept-charset
+ başlıkları özgün istekle eşleşen önbellekli içeriği sunacaktır.</p>
+
+ <p>İçeriğin farklı sürümleri yan yana önbelleklenebilir.
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü <code>Vary</code> başlığını
+ kullanarak başlıkta listelenmiş istek başlıklarının uygun değerlerini
+ saptar ve istemciye hangi sürümle yanıt verileceğine karar verir.</p>
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="examples" id="examples">Önbellek Ayarlama Örnekleri</a></h2>
+
+
+
+ <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheenable">CacheEnable</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cacheroot">CacheRoot</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_socache.html#cachesocache">CacheSocache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <h3><a name="disk" id="disk">Disk Üzerinde Önbellekleme</a></h3>
+
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü önbelleği yönetmek için çeşitli
+ depolama ortamlarına özgü gerçeklenimleri kullanır. Diske önbellekleme
+ desteğini <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> sağlar.</p>
+
+ <p>Tipik olarak modül şöyle yapılandırılır:</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheRoot "/var/cache/apache/"
+CacheEnable disk /
+CacheDirLevels 2
+CacheDirLength 1</pre>
+
+
+ <p>En önemlisi önbelleklenen dosyaların yerel olarak saklanması olup
+ işletim sisteminin sağladığı bellekiçi önbelleklemeden de ayrıca
+ faydalanılmış olur. Bu bakımdan, dosyalar disk üzerinde saklansa bile
+ sıkça erişilen dosyalar işletim sistemi sayesinde aslında bellekten
+ sunulmuş olacaklardır.</p>
+
+
+ <h3>Önbellekte Saklamanın Anlamı</h3>
+
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> öğeleri önbellekte saklamak için
+ istek yapılan URL’nin 22 karakterlik özetini oluşturur. Bu özet, çok
+ sayıda URL’nin aynı özeti oluşturmaması için konak ismi, protokol,
+ port ve varsa CGI argümanlarından başka <code>Vary</code> başlığında
+ tanımlı elemanlardan oluşur.</p>
+
+ <p>Özeti oluşturan karakterler 64 karakterlik bir karakter kümesinden
+ seçildiğinden oluşturulması olası farklı özet sayısı 64^22’dir.
+ Örneğin, bir URL’nin <code>xyTGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir
+ özeti olabilir. Bu özet, bu URL ile erişilen dosyalar önbellek içinde
+ saklanırken dosya ismi öneki olarak kullanılır. Ancak bununla
+ yetinilmez ve içerik <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code> ve <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code> yönergelerinin
+ değerlerine göre önce dizinlere ayrılır.</p>
+
+ <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code>
+ yönergesi kaç alt seviye dizin olacağını ve <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code> her dizinde kaç
+ karakter olacağını belirler. Örneğin, yukarıdaki
+ özete sahip bir dosyanın isminin başına yukarıdaki yapılandırma
+ örneğine uygun olarak
+ <code>/var/cache/apache/x/y/TGxSMO2b68mBCykqkp1w</code> gibi bir önek
+ getirilebilirdi.</p>
+
+ <p>Bu tekniğin asıl amacı belli bir dizin içinde bulunabilecek
+ dosyaların ve alt dizinlerin sayısını düşük tutmaktır. Bu sayının
+ büyük olması çoğu işletim sisteminde başarımın düşmesine sebep olur.
+ <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code>
+ yönergesi "1" değeriyle kullanıldığında her dizin altında en fazla 64
+ alt dizin veya dosya açılabilir. "2" değeriyle kullanıldığında ise bu
+ sayı 64^2’ye yükselir ve böyle artarak gider. İyi bir sebebiniz
+ olmadıkça <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlength">CacheDirLength</a></code> için değer olarak
+ "1" belirtmenizi öneririz.</p>
+
+ <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache_disk.html#cachedirlevels">CacheDirLevels</a></code>
+ yönergesine atanacak değer önbellekte saklamayı düşündüğünüz olası
+ dosya sayısı ile ilgilidir. Yukarıdaki örnekte olduğu gibi "2"
+ değerini belirtirseniz, toplamda en fazla 4096 dizin oluşturulabilir.
+ 1 milyon dosyanın önbelleklendiği bir durumda bu, her dizinde yaklaşık
+ olarak 245 önbelleklenmiş URL demektir.</p>
+
+ <p>Her URL için önbellekte en az iki dosya saklanır. Biri genellikle URL
+ hakkındaki temel verilerden oluşan ".header" dosyasıdır, diğeri ise
+ sunulacak içeriğin bire bir kopyası olan ".data" dosyasıdır.</p>
+
+ <p>"Vary" başlığı üzerinden içeriğin uzlaşıldığı durumda URL için bir
+ ".vary" dizini oluşturulur. Bu dizin her biri farklı bir uzlaşıma ait
+ çok sayıda ".data" dosyası içerebilir.</p>
+
+
+ <h3>Disk Önbelleğinin Bakımı</h3>
+
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> zaman aşımına uğrayan önbellekli
+ içeriği silse de önbelleğin toplam boyu ve ne kadar boş bellek kaldığı
+ hakkında bilgi vermez.</p>
+
+ <p>Bunun yerine httpd önbellek içeriğini düzenli aralıklarla
+ temizleyebilmeniz için <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code> adında bir araç
+ içerir. Önbellek için azami ne kadar yer kullanılacağının ve bunun
+ üzerinde <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code>’i hangi sıklıkta
+ çalıştırılacağının tespiti biraz karmaşık bir işlem olup uygun değerler
+ genellikle deneme yanılma yoluyla bulunur.</p>
+
+ <p><code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code> iki işlem kipine sahiptir. Kalıcı bir
+ artalan süreci olarak çalışabileceği gibi cron üzerinden belli
+ aralıklarla da çalıştırılabilir. Çok büyük (onlarca GB) önbelleklerde
+ <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code>’in işini bitirmesi 1 saatten fazla
+ sürebileceğinden, cron ile çalıştırma durumunda aynı anda birden fazla
+ kopyanın çalışıyor durumda olmaması için
+ <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code>’in çalıştırılma aralığını iyi
+ belirlemek gerekir.</p>
+
+ <p>Ayrıca, <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code> için uygun bir "nice" seviyesi
+ seçilmesi önerilr. Böylece, sunucu çalışırken aracın ölçüsüz disk g/ç
+ yapmasına sebebiyet verilmemiş olur.</p>
+
+ <p class="figure">
+ <img src="images/caching_fig1.tr.png" alt="" width="600" height="406" /><br />
+ <a id="figure1" name="figure1"><dfn>Şekil 1</dfn></a>:
+ Önbelleğin büyümesi ve düzenli aralıklarla temizlenmesi.</p>
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> ne kadar bellek kullanıldığı hakkında
+ bilgi vermediğinden, <code class="program"><a href="./programs/htcacheclean.html">htcacheclean</a></code>'in bir temizliğin
+ ardından yeterli bir büyüme alanı kalacak şekilde yapılandırılması
+ temin edilmelidir.</p>
+
+
+ <h3><a name="memcache" id="memcache">memcached ile önbellekleme</a></h3>
+
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code> modülünü kullanarak,
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> çeşitli gerçeklenimlerden (diğer adıyla:
+ "sağlayıcılar"dan) gelen veriyi önbellekleyebilir.
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code> modülü kullanılarak, örneğin,
+ artalan saklama mekanizması olarak
+ <a href="http://memcached.org">memcached</a> kullanıldığı
+ söylenebilir.</p>
+
+ <p>Genelde modül şöyle yapılandırılır:</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache memcache:memcd.example.com:11211</pre>
+
+
+ <p>İlave <code>memcached</code> sunucular
+ <code>CacheSocache memcache:</code> satırının ardına virgüllerle
+ ayrılarak eklenebilir:</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache memcache:mem1.example.com:11211,mem2.example.com:11212</pre>
+
+
+ <p>Bu biçim diğer <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_socache.html">mod_cache_socache</a></code> sağlayıcıları için de kullanılabilir:</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache shmcb:/path/to/datafile(512000)</pre>
+
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheEnable socache /
+CacheSocache dbm:/path/to/datafile</pre>
+
+
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="socache-caching" id="socache-caching">Genel İki durumlu Anahtar/Değer Paylaşımlı Nesne Önbellekleme</a></h2>
+
+
+ <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dbm.html">mod_socache_dbm</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dc.html">mod_socache_dc</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_shmcb.html">mod_socache_shmcb</a></code></li><li><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_authn_socache.html#authncachesocache">AuthnCacheSOCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslsessioncache">SSLSessionCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslstaplingcache">SSLStaplingCache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>Apache HTTP sunucusu, SSL oturumları, kimlik doğrulama bilgileri gibi
+ önbelleklenebilen özel bilgiler için <a href="socache.html">socache</a>
+ arayüzü içinde düşük seviyeli bir paylaşımlı nesne önbelleğine
+ sahiptir.</p>
+
+ <p>Her gerçeklenime uygun ek modüller de sağlanmıştır:</p>
+
+ <dl>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dbm.html">mod_socache_dbm</a></code></dt>
+ <dd>DBM tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_dc.html">mod_socache_dc</a></code></dt>
+ <dd>Distcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_memcache.html">mod_socache_memcache</a></code></dt>
+ <dd>Memcache tabanlı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
+ <dt><code class="module"><a href="./mod/mod_socache_shmcb.html">mod_socache_shmcb</a></code></dt>
+ <dd>Paylaşımlı belleğe dayalı paylaşımlı nesne önbelleklemesi.</dd>
+ </dl>
+
+ <h3><a name="mod_authn_socache-caching" id="mod_authn_socache-caching">Kimlik Doğrulama Bilgilerinin Önbelleklenmesi</a></h3>
+
+
+ <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_authn_socache.html#authncachesocache">AuthnCacheSOCache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_authn_socache.html">mod_authn_socache</a></code> modülü kimlik doğrulama araçlarının
+ yükünün hafifletilmesini, kimlik doğrulama sonucunun önbelleklenmesini
+ sağlar.</p>
+
+
+ <h3><a name="mod_ssl-caching" id="mod_ssl-caching">SSL Oturumlarının Önbelleklenmesi</a></h3>
+
+
+ <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslsessioncache">SSLSessionCache</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_ssl.html#sslstaplingcache">SSLStaplingCache</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_ssl.html">mod_ssl</a></code> modülü, oturum önbelleği ve önbellek
+ zımbalaması sağlamak için <code>socache</code> arayüzünü kullanır.</p>
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="file-caching" id="file-caching">Uzmanlaşmış Dosya Önbellekleme</a></h2>
+
+
+ <table class="related"><tr><th>İlgili Modüller</th><th>İlgili Yönergeler</th></tr><tr><td><ul><li><code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code></li></ul></td><td><ul><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code></li><li><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code></li></ul></td></tr></table>
+
+ <p>Dosya sisteminin yavaş olabildiği veya dosya tanıtıcılarının
+ kullanımının pahalıya mal olduğu sistemlerde, sunucunun başlatılması
+ sırasında dosyaların belleğe yüklenmesi seçeneği vardır.</p>
+
+ <p>Dosyaların açılmasının yavaş olduğu sistemlerde, dosyaların sunucunun
+ başlatılması sırasında açılması ve dosya tanıtıcısını önbelleklenmesi
+ seçeneği vardır. Bu seçeneklerin duruk dosyalara erişimin yavaş olduğu
+ sistemlere de bir yardımı olabilir.</p>
+
+ <h3><a name="filehandle" id="filehandle">Dosya Tanıtıcı Önbelleklemesi</a></h3>
+
+
+ <p>Bir dosyanın açılması işlemi, özellikle de ağ dosya sistemlerinde
+ bulunan dosyalar için önemli bir gecikme kaynağı olabilir. Önbellekte,
+ çok sunulan dosyaların kendilerinin değil, açık dosya tanıtıcılarının
+ saklanması httpd’yi bu tür gecikmelerden koruyabilir. httpd’de tek
+ türde dosya tanıtıcı önbelleklemesi yapılabilmektedir.</p>
+
+ <h4><code>CacheFile</code> yönergesi ile</h4>
+
+
+ <p>httpd’de mevcut önbelleklemenin en temel şekli
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> tarafından sağlanan dosya tanıtıcı
+ önbelleklemesidir. Bu önbellek türü dosyaların kendilerini değil açık
+ dosya tanıtıcılarının bir listesini saklar. Dosyaların bu anlamda
+ önbelleklenmesi, <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> yönergesi yapılandırma dosyasında belirtilerek
+ sağlanabilir.</p>
+
+ <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> yönergesi
+ belirtilen dosyanın httpd başlatıldığında açılmasını ve dosya için
+ yapılan sonraki her istekte bu dosya tanıtıcısının kullanılmasını
+ sağlar.</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">CacheFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html</pre>
+
+
+ <p>Büyük miktarda dosyayı bu anlamda önbelleklemeyi tasarlıyorsanız
+ işletim sisteminizin açık dosya tanıtıcılarının sayısı ile ilgili
+ sınırlamasını uygun bir değere ayarlamanız gerekebilir.</p>
+
+ <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code> yönergesini
+ kullandığınız takdirde dosya içeriğindeki değişiklikleri anında
+ isteğe yansıtamazsınız. httpd dosyayı ilk başlatıldığındaki haliyle
+ sunar.</p>
+
+ <p>Eğer httpd çalışırken dosya silinmişse httpd ilk başlatıldığındaki
+ haline ilişkin dosya tanıtıcıyı sağlamaya ve dolayısıyla dosya
+ içeriğini sunmaya devam edecektir. Yani, dosya silinmiş ve artık
+ dosya sisteminde görünmüyor olsa bile httpd durdurulup dosya
+ tanıtıcıları kapanmadıkça dosyaların silinmesiyle açılan yer serbest
+ kalmayacaktır.</p>
+
+
+
+
+ <h3><a name="inmemory" id="inmemory">Sistem Belleğinde Önbellekleme</a></h3>
+
+
+ <p>İçeriğin sistem belleğinden sunulması içerik sunmanın evrensel olarak
+ en hızlı yoludur. Dosyaların bir disk denetleyiciden okunması ya da daha
+ kötüsü uzak bir ağdan okunması bellekten okumayla karşılaştırılamayacak
+ ölçüde yavaş işlemlerdir. Disk denetleyiciler genellikle fiziksel
+ süreçleri denetlerler. Ağ erişimi ise band genişliği sınırlamalarından
+ etkilenir. Halbuki bellek erişimi sadece nano saniyeler mertebesinde
+ gerçekleşir.</p>
+
+ <p>Sistem belleği en pahalı saklama ortamı olması sebebiyle en verimli
+ şekilde kullanımı önemlidir. Dosyaları sistem belleğinde saklamakla
+ sistemin kullanabileceği bellek miktarını azaltmış olursunuz. İşletim
+ sistemi önbelleklemesinde göreceğiniz gibi bu öyle basit bir konu
+ değildir. httpd’nin kendi kullandığı belleğin bir kısmını önbellek
+ olarak ayırırken çok fazla bellek kullanmamak önemlidir. Aksi takdirde
+ işletim sistemi belleğin yetmediği noktada belleği diske
+ takaslayacağından istenen başarım artışı sağlanamayacaktır.</p>
+
+ <h4>İşletim Sistemi Önbelleklemesi</h4>
+
+
+ <p>Günümüz iştetim sistemlerinin hemen hemen tamamında bellek içi
+ dosya/veri saklama işlemlerini çekirdek yönetir. Bu güçlü bir
+ özelliktir ve işletim sistemlerinin büyük çoğunluğu bunu böyle yapar.
+ Örneğin, Linux’ta bir dosyanın ilk defa okunduğunda ve ikinci kez
+ okunduğunda işlemcinin ne kadar meşgul edildiğine bakalım:</p>
+
+ <div class="example"><p><code>
+ colm@coroebus:~$ time cat testfile &gt; /dev/null<br />
+ real 0m0.065s<br />
+ user 0m0.000s<br />
+ sys 0m0.001s<br />
+ colm@coroebus:~$ time cat testfile &gt; /dev/null<br />
+ real 0m0.003s<br />
+ user 0m0.003s<br />
+ sys 0m0.000s
+ </code></p></div>
+
+ <p>Küçük bir dosya için bile okuma süresi bakımından büyük fark ortaya
+ çıkmaktadır. Bunun sebebi çekirdeğin dosya içeriğini bellek daha
+ güncel amaçlar için lazım olana dek bellek içinde saklamasıdır.</p>
+
+ <p>Sisteminizde yeterince yedek bellek olduğundan eminseniz, bu
+ önbellekte daha fazla dosya saklanacağından emin olabilirsiniz.
+ Bundan, önbelleğin sistem belleğinde verimli biçimde tutulması için
+ httpd’de ek bir yapılandırmaya gidilmesinin gerekmediği sonucu
+ çıkarılabilir.</p>
+
+ <p>Bundan başka, işletim sistemi dosyaların değiştiği ve silindiği
+ zamanları bildiğinden bu tür dosyaların içerikleri gerektiğinde
+ önbellekten kendiliğinden silinmiş olur. Bellek içinde dosya
+ saklarken dosyaların değiştirilme zamanlarını bilme olanağı
+ olmadığından bu durum httpd’ye büyük yarar sağlar.</p>
+
+
+ <p>İşletim sisteminin dosyaların önbelleklenmesi için sağladığı bunca
+ yarara ve başarım artışına karşın bellek içinde dosya önbelleklemenin
+ httpd tarafından yerine getirilmesinin daha iyi olacağı bazı durumlar
+ vardır.</p>
+
+ <h4><code>MMapFile</code> yönergesi ile</h4>
+
+
+ <p><code class="module"><a href="./mod/mod_file_cache.html">mod_file_cache</a></code> modülü, bir durağan dosyanın
+ içeriğini sunucunun başlatılması sırasında (mmap sistem çağrısıyla)
+ belleğe eşlenmesini mümkün kılmak için <code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code> yönergesini sağlar.
+ httpd bu dosyaya gelecek sonraki istekler için dosyanın bellekiçi
+ içeriğini kullanacaktır.</p>
+
+ <pre class="prettyprint lang-config">MMapFile /usr/local/apache2/htdocs/index.html</pre>
+
+
+ <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#cachefile">CacheFile</a></code>
+ yönergesinde olduğu gibi bu dosyalarda httpd başlatıldıktan sonra
+ yapılacak bir değişiklikten httpd’nin haberi olmayacaktır.</p>
+
+ <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_file_cache.html#mmapfile">MMapFile</a></code> yönergesi
+ ayırdığı belleğin toplam miktarı ile ilgilenmez, dolayısıyla
+ yönergenin aşırı kullanımından kaçınmalısınız. httpd’nin çocuk
+ süreçlerinin her biri bu belleğin kendilerine ait birer kopyasını
+ yapacağından belleğe eşlenen dosyaların çok yer kaplamaması büyük
+ önem taşımaktadır; aksi takdirde işletim sistemi belleği diske
+ takaslayacağından beklenen fayda sağlanamayacaktır.</p>
+
+
+ </div><div class="top"><a href="#page-header"><img alt="top" src="./images/up.gif" /></a></div>
+<div class="section">
+<h2><a name="security" id="security">Güvenlik Kaygıları</a></h2>
+
+
+ <h3>Erişim Denetimi ve Yetkilendirme</h3>
+
+
+ <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code>
+ yönergesine <code>On</code> değerinin atandığı öntanımlı durumda
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> kullanımı, daha çok sunucunun önüne
+ vidalanmış önbelleklemeli bir karşı vekile sahip olmak gibidir. Özgün
+ sunucunun bir harici önbellekmiş gibi sorgulanmasını gerektirmeyen tüm
+ istekler önbellekleme modülü tarafından karşılanacaktır. Bu durum
+ httpd'nin güvenlik modelini büyük ölçüde değiştirir.</p>
+
+ <p>Olası <code>.htaccess</code> dosyalarının dosya sisteminin tamamında
+ taranması çok pahalı bir işlem olduğundan <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code>,
+ (işlemi hızlandırmak için) önbelleğe almanın temel amacını kısmen
+ gözardı ederek, önbellekteki içeriğin sunumu için gerekli
+ yetkilendirmenin olup olmadığı konusunda bir karar üretmez. Başka bir
+ deyişle, eğer <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> bir kısım içeriği önbelleğe
+ almışsa içerik zaman aşımına uğramadığı sürece bu içerik önbellekten
+ sunulacaktır.</p>
+
+ <p>Örneğin, yapılandırmanız bir özkaynağa IP adresine göre erişime izin
+ veriyorsa bu içeriğin önbelleğe alınmayacağından emin olmalısınız.
+ Bunu <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachedisable">CacheDisable</a></code>
+ yönergesini veya <code class="module"><a href="./mod/mod_expires.html">mod_expires</a></code> modülünü kullanarak
+ yapabilirsiniz. Bunu yapmaz, olayı kendi haline bırakırsanız
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> bir karşı vekil gibi çalışarak sunulan her
+ içeriği önbelleğe alacak ve hangi IP adresinden gelirse gelsin her
+ istemciye bunu sunacaktır.</p>
+
+ <p><code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cachequickhandler">CacheQuickHandler</a></code>
+ yönergesine <code>Off</code> atandığı takdirde, istek işleme
+ aşamalarının tamamı yerine getirilir ve güvenlik modeli değişmeden
+ kalır.</p>
+
+
+ <h3>Yerel İstismarcılar</h3>
+
+
+ <p>Son kullanıcılarıın isteklerine önbellekten hizmet sunulduğundan
+ önbelleğin kendisi içerikle etkileşime geçmek isteyenlerin veya
+ içeriği tahrif etmek isteyenlerin hedefi haline gelebilir. httpd’yi
+ çalıştıran kullanıcı tarafından her zaman önbelleğe yazılabileceğini
+ akıldan çıkarmamak önemlidir. Bu durumda alışılmışın tersine tüm
+ içeriğin Apache kullanıcısı tarafından yazılamamasının sağlanması
+ önerilir.</p>
+
+ <p>Eğer Apache kullanıcısı, örneğin bir CGI sürecindeki açık nedeniyle
+ tehlikeye atılırsa, önbellek hedef alınabilir.
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code> kullanılırken önbellekteki bir öğeyi
+ değiştirmek veya önbelleğe yeni bir öğe eklemek görece daha
+ kolaydır.</p>
+
+ <p>Bu risk, Apache kullanıcısını kullanan diğer saldırı türleriyle
+ karşılaştırıldığında daha yüksektir. <code class="module"><a href="./mod/mod_cache_disk.html">mod_cache_disk</a></code>
+ kullanıyorsanız şunları aklınızdan çıkarmayın: (1) httpd güvenlik
+ güncellemelerini takip edin ve sunucunuzu buna göre güncelleyin. (2)
+ Mümkünse <a href="suexec.html">suEXEC</a> kullanarak CGI süreçlerini
+ Apache kullanıcısı olmayan bir kullanıcının aidiyetinde çalıştırın.</p>
+
+
+ <h3>Önbellek Zehirlenmeleri</h3>
+
+
+ <p>httpd bir önbellekli vekil sunucu olarak çalıştığında önbellek
+ zehirlenmesi adı verilen sorunla karşılaşılma olasılığı vardır.
+ Önbellek zehirlenmesi, vekil sunucunun özgün sunucudan yanlış (ve
+ genellikle istenmeyen) içerik almasına sebep olan bir saldırı türünü
+ betimlemek için yaygın olarak kullanılan bir terimdir.</p>
+
+ <p>Örneğin httpd’nin çalıştığı sistemin kullandığı DNS sunucuları DNS
+ önbellek zehirlenmesinden etkilenebilecek durumdaysa, bir saldırgan
+ httpd’nin istekleri almak için başvuracağı kaynak sunucunun yerini
+ değiştirebilir. Diğer bir örnek, HTTP istek kaçakçılığı adı verilen
+ bir saldırı türüdür.</p>
+
+ <p>Bu belge HTTP istek kaçakçılığını derinliğine incelenmesi için uygun
+ yer değildir (böyle kaynaklara arama motorunuzla erişebilirsiniz).
+ Bununla birlikte, vekil tarafından kaynak sunucudan alınan içeriği
+ tamamen denetim altına almak amacıyla kaynak sunucudaki bir açığı
+ istismar etmeye yönelik bir dizi istek yapılabileceğinin olasılık
+ dahilinde olduğunu bilmenizde yarar vardır.</p>
+
+
+ <h3>Hizmet Reddi / Önbelleğin Engellenmesi</h3>
+
+
+ <p>Vary mekanizması aynı URL'nin çok sayıda sürümünün yan yana
+ önbelleklenmesini mümkün kılar. İstemci tarafından sağlanan başlık
+ değerlerine bağlı olarak, önbellek istemciye gönderilecek doğru yanıtı
+ bulacaktır. Normal kullanımda olası değerlerin çok geniş olduğunun
+ bilindiği durumda bir başlığı (örn, <code>User-Agent</code>)
+ değişikliğe uğratma çabası bu mekanizmayı bir sorun haline getirebilir.
+ Sitenin tanınırlığına bağlı olarak aynı URL'nin binlerce hatta
+ milyonlarca önbellek girdisi oluşabilir ve bunlar önbellekteki diğer
+ girdilerin yerini alabilir.</p>
+
+ <p>Diğer yandan, belli bir özkaynağın URL'sinin her istekte
+ değiştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkabilir. Bu normalde URL dizgesine bir
+ "cachebuster" dizgesi eklenerek yapılır. Bu içerik sunucu tarafından
+ anlamlı bir tazelik ömrüyle önbelleklenebilir olarak imlenmişse bu
+ girdiler kısa zamanda önbellekteki meşru girdilerin yerini alabilir.
+ <code class="module"><a href="./mod/mod_cache.html">mod_cache</a></code> modülü bunun önlenmesi için <code class="directive"><a href="./mod/mod_cache.html#cacheignoreurlsessionidentifiers">CacheIgnoreURLSessionIdentifiers</a></code>
+ yönergesine sahipse de bu yönerge, yoldaki vekillerin veya tarayıcı
+ önbelleklerinin aynı hizmet reddi saldırısına maruz kalmamaları için
+ dikkatle kullanılmalıdır.</p>
+
+ </div></div>
+<div class="bottomlang">
+<p><span>Mevcut Diller: </span><a href="./en/caching.html" hreflang="en" rel="alternate" title="English">&nbsp;en&nbsp;</a> |
+<a href="./fr/caching.html" hreflang="fr" rel="alternate" title="Français">&nbsp;fr&nbsp;</a> |
+<a href="./tr/caching.html" title="Türkçe">&nbsp;tr&nbsp;</a></p>
+</div><div class="top"><a href="#page-header"><img src="./images/up.gif" alt="top" /></a></div><div class="section"><h2><a id="comments_section" name="comments_section">Yorumlar</a></h2><div class="warning"><strong>Notice:</strong><br />This is not a Q&amp;A section. Comments placed here should be pointed towards suggestions on improving the documentation or server, and may be removed by our moderators if they are either implemented or considered invalid/off-topic. Questions on how to manage the Apache HTTP Server should be directed at either our IRC channel, #httpd, on Libera.chat, or sent to our <a href="https://httpd.apache.org/lists.html">mailing lists</a>.</div>
+<script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!--
+var comments_shortname = 'httpd';
+var comments_identifier = 'http://httpd.apache.org/docs/2.4/caching.html';
+(function(w, d) {
+ if (w.location.hostname.toLowerCase() == "httpd.apache.org") {
+ d.write('<div id="comments_thread"><\/div>');
+ var s = d.createElement('script');
+ s.type = 'text/javascript';
+ s.async = true;
+ s.src = 'https://comments.apache.org/show_comments.lua?site=' + comments_shortname + '&page=' + comments_identifier;
+ (d.getElementsByTagName('head')[0] || d.getElementsByTagName('body')[0]).appendChild(s);
+ }
+ else {
+ d.write('<div id="comments_thread">Comments are disabled for this page at the moment.<\/div>');
+ }
+})(window, document);
+//--><!]]></script></div><div id="footer">
+<p class="apache">Copyright 2023 The Apache Software Foundation.<br /><a href="http://www.apache.org/licenses/LICENSE-2.0">Apache License, Version 2.0</a> altında lisanslıdır.</p>
+<p class="menu"><a href="./mod/">Modüller</a> | <a href="./mod/directives.html">Yönergeler</a> | <a href="http://wiki.apache.org/httpd/FAQ">SSS</a> | <a href="./glossary.html">Terimler</a> | <a href="./sitemap.html">Site Haritası</a></p></div><script type="text/javascript"><!--//--><![CDATA[//><!--
+if (typeof(prettyPrint) !== 'undefined') {
+ prettyPrint();
+}
+//--><!]]></script>
+</body></html> \ No newline at end of file